W ogłoszeniach kierowanych wyłącznie do kobiet używa się nazw gramatycznie żeńskich. Nazwy te mogą być dwojakiego typu:
1. Gramatycznie żeńskie formy sufiksalne – w przebadanych ogłoszeniach odnaleziono 51 różnych tego typu form. Wśród nich przeważają formy z formantem -ka (np. sekretarka, opiekunka, telemarketerka), rzadsze są formy z -yni (-ini) (np. gospodyni), -owa (np. księgowa). Analiza tych nazw prowadzona pod kątem odpowiedzi na pytanie, jakich zdolności, predyspozycji dotyczą, jakie sfery zawodowe obsługują wykazała, że związane są one z: biurem (księgowa, asystentka, sekretarka, telesekretarka, recepcjonistka), handlem (ekspedientka, kasjerka, akwizytorka, kwiaciarka), ubraniami i przemysłem odzieżowym (krawcowa, dziewiarka, szwaczka, prasowaczka, nawijaczka, konstruktorka), gastronomią (kelnerka, kucharka), pielęgnacją ciała (konsultantka kosmetyczna, fryzjerka, kosmetyczka, manikiurzystka, pedikiurzystka, instruktorka aerobiku), opieką (opiekunka, guwernantko-opiekunka, pielęgniarka, rehabilitantka), gospodarstwem domowym (gospodyni, sprzątaczka), wychowaniem i edukacją (nauczycielka, anglistka), marketingiem ( modelka, fotomodelka, agentka). Proponując pracę kobietom w wymienionych sferach zawodowych, używa się też żeńskich derywatów o znaczeniu bardziej ogólnym, np. kandydatka, rencistka, maturzystka, studentka, absolwentka.
2. Prymarne określenia osób płci żeńskiej, np. kobieta, pani, dziewczyna, Polka. Analiza ogłoszeń zawierających te nazwy wykazała, że poszukiwane przez pracodawców zdolności nie wychodzą w zasadzie poza wskazane powyżej ramy, takie jak gospodarstwo domowe, opieka, handel, biuro, gastronomia. Np.
[1] Rodzina włoska zatrudni Polkę na 1 rok. (GW-P 36/2001, s. 6)
Pojawiają się też nowe sfery zawodowe, w których poszukiwane są kobiety – prostytucja, np.
[2] Kobiety do pracy w klubie Gentelman w Zakopanem. (GW-P 36/2001, s. 6)
i prace chałupnicze, np.
[3] Dla inteligentnych, niezrealizowanych kobiet, praca w domu. (GW-P 40/2001, s. 7)
Generalnie prymarne określenia kobiet pojawiają się wtedy, gdy wymagania stawiane przyszłemu pracownikowi nie są zbyt wysokie i nie wykraczają w zasadzie poza wiedzę i umiejętności nabywane w codziennym doświadczeniu życiowym przez przeciętnego człowieka lub gdy w języku brakuje precyzyjnej nazwy poszukiwanego zawodu albo też z pewnych względów chce się jej uniknąć (np. zamiast wyrazu prostytutka używa się wyrażenia pani / dziewczyna do towarzystwa). Podstawowym i najczęściej jedynym wymogiem jest w tych wypadkach posiadanie płci żeńskiej i odpowiedniego wieku lub stanu cywilnego (np. dziewczyna – osoba młoda, niezamężna) oraz, zwłaszcza w ofertach prac biurowych, dobrej prezencji.
3. Odrębną grupę ogłoszeń stanowią teksty z elipsą nazwy żeńskiej, w których poszukiwana osoba jest określona nie przez rzeczownik, lecz przymiotnik lub imiesłów, np.
[4] Młode z zamieszkaniem Warszawa. (GW-P 36/2001, s. 7)
[5] Atrakcyjną 16-23 l reklama. (GW-PW 43/2001, s. 7)
Ogłoszenia te adresowane są do kobiet posiadających wskazaną cechę. Najczęściej wymaganą cechą przyszłej pracownicy jest młody wiek i atrakcyjny wygląd.
4. Niewielką grupę tworzą ogłoszenia zawierające nazwę zawodu gramatycznie męską w kontekście formy wskazującej na płeć żeńską, np.
[6] Firma Sevroll-System zatrudni projektanta-handlowca (kobietę do lat 30 z bardzo dobrą znajomością branży drzwi przesuwanych i technik sprzedaży. (GW-PW 43 /2001, s. 7)
Należy zwrócić uwagę, że autor ogłoszenia użył męskiej nazwy zawodu, choć ogłoszenie kierował do kobiet, pomimo że język w tym wypadku dysponuje odpowiednią nazwą żeńską – projektantka. Wskazana nazwa zawodu gramatycznie męska użyta została w tym kontekście w znaczeniu gatunkowym, a nie rodzajowym.
Artykuły powiązane
- Nowosad-Bakalarczyk, Marta – Asymetrie rodzajowo-płciowe w polszczyźnie
- Nowosad-Bakalarczyk, Marta – Płeć w ofertach pracy. Ogłoszenia dla kobiet i/lub mężczyzn
- Nowosad-Bakalarczyk, Marta – Wykładniki płci męskiej – prasa
- Rajewska, Ewa – Płeć w przekładzie
