Fantazja (gr. phantasia) we wczesnonowożytnej teorii literackiej pojmowana była jako dyspozycja obrazotwórcza, nierozłącznie związana z percepcją sensoryczną. W hierarchii władz epistemologicznych pojęciom phantasia i imaginatio odpowiadały dwie aktywności: pierwsza – phantasia uczestniczyła w przetwarzaniu postrzeżeń zmysłowych i formowaniu ich w obrazy, druga – imaginacja była odpowiedzialna za wykorzystywanie obrazów przechowywanych […]
Poetyka barokowa
4 wpisy
Metaforze w teoriach barokowych przysługuje zaszczytne miano figura ingegnosa – figury ingenialnej. Ta nobilitująca nazwa bezpośrednio wskazuje na ingenialną – intelektualną proweniencję zjawiska, będącego dziełem ponadprzeciętnych dyspozycji ingenium – umysłu i geniusza twórcy. Według teoretyków XVII wieku, tych samych, którzy zalecają i wysławiają koncept, przenośnia (podobnie zresztą jak argucja, niejednokrotnie […]
Kategoria cudowności (wł. meraviglia/maraviglia, łac. admirabilitas) u schyłku renesansu jest jednym z istotniejszych pojęć teoretycznoliterackich i jednocześnie jednym z fundamentalnych dążeń literatury (Platt 1992: 387-394; Platt 1999: 15-16; Sarnowska-Temeriusz 1995: 366-369). Koncepcje cudowności i dyrektywy zaskakiwania odbiorcy (nierozłącznie z cudownością związane, bowiem zaskoczenie jest skutkiem meraviglia) ze szczególną siłą wybrzmiewają […]
Termin energeia jest pojęciem filozoficznym i teoretycznoliterackim. W języku filozofii Arystotelesa oznacza aktywność, aktualizację (Kosman 1984: 55-56; Reale 2002: 71-72), łączy się z Arystotelesowską koncepcją ruchu, choć termin energeia nie jest z ruchem równoznaczny (Ackrill 1965: 122-124). Związek energei z działaniem, wyraźny zarówno w refleksji filozoficznej Arystotelesa, jak i w […]