Światło to jedno z głównych i najbardziej interesujących z punktu widzenia semantycznego wyrażeń języka naturalnego związanych z pojęciem‘widzenia’. Stanowi bazę dla bardziej złożonych wyrażeń określających i denotujących zjawiska świetlne (z wyrażeniami jasny i świecić na czele), które z kolei są podstawą dalszych semantycznych przesunięć metonimicznych i metaforycznych, ze szczególnym upodobaniem […]
Dobaczewski, Adam
9 wpisów
Najbardziej podstawowym czasownikiem emisji światła w języku polskim jest świecić (się). Poza tym istnieje cała grupa czasowników semantycznie ze świecić (i światłem)powiązanych, takich jak błyszczeć, lśnić, połyskiwać, błyskać, iskrzyć, promieniować i innych, o których można powiedzieć, że odnoszą się do zjawisk mających cechę wspólną, a tą cechą wspólną jest właśnie […]
Ujrzeć to czasownik stanowy percepcji wzrokowej traktowany często jako nacechowany stylistycznie synonim zobaczyć. Nie posiada odpowiednika niedokonanego. Czasownik ten jest pod wieloma względami podobny do zobaczyć, a do uznania obu za synonimy (Bańko 2000, Dubisz 2004) skłania możliwość wstawienia odpowiedniej formy czasownika zobaczyć zamiast ujrzeć we wszystkich kontekstach wystąpienia tego […]
Mianem tym określa się podzbiór czasowników percepcji wzrokowej, takich jak patrzeć, popatrzeć, spoglądać, spojrzeć, oglądać, obejrzeć i innych. Wspólną ich cechą jest implikowanie pewnej aktywności podmiotu percypującego (są też nazywane czasownikami agentywnymi percepcji wzrokowej), którą najlepiej oddać za pomocą prostszego wyrażenia robić. Przeciwstawiają się pod tym względem stanowym czasownikom percepcji […]
Mianem tym określa się podzbiór czasowników percepcji wzrokowej, takich jak wyglądać, widnieć, jawić się, pojawiać się i innych. Wspólną ich cechą jest wysunięcie na pierwszy plan przedmiotu percepcji (tego, co widziane), który zajmuje przy opisowych czasownikach percepcyjnych pozycję pierwszego argumentu przedmiotowego (jest tzw. podmiotem gramatycznym w zdaniach konstytuowanych przez te […]
Mianem tym określa się podzbiór czasowników percepcji wzrokowej, takich jak widzieć, zobaczyć, ujrzeć, spostrzec, zauważyć i innych. Wspólnym elementem znaczeniowym wszystkich stanowych czasowników percepcyjnych jest informowanie o 1) uzyskaniu przez podmiot wiedzy o otaczającym go świecie na skutek 2) pewnych procesów zachodzących w jego organizmie, czyli prościej: tego, co dzieje […]
Patrzeć to najbardziej podstawowy czasownik tzw. czynnościowy percepcji wzrokowej. Jego odpowiednikiem dokonanym jest popatrzeć. Wystąpienia tego czasownika w prymarnym znaczeniu percepcyjnym1Patrzeć – Oprócz jego podstawowego znaczenia, które można wstępnie sparafrazować jako‘kierować wzrok’, notuje się znaczenia dodatkowe związane z pojęciem oceny, stosunku do czegoś, traktowania czegoś w jakiś sposób – np. […]
Mianem „czasowniki percepcji wzrokowej” określa się takie czasowniki jak widzieć, zobaczyć, patrzeć i inne o podobnym znaczeniu. W odniesieniu do czasowników percepcyjnych w językach naturalnych przyjmuje się powszechnie rozróżnienie wprowadzone przez Rogersa (Rogers 1971 ), w polskiej literaturze językoznawczej rozpowszechnione przez Grzesiaka (Grzesiak 1983 ) tzw. czasowników stanowych (np. widzieć), […]
Są to najbardziej podstawowe, najbardziej neutralne „stanowe czasowniki percepcji wzrokowej” w języku polskim. Stanowią one parę aspektową. Wspólnym elementem znaczeniowym wszystkich stanowych czasowników percepcyjnych jest informowanie o 1) uzyskaniu przez podmiot wiedzy o otaczającym go świecie na skutek 2) pewnych procesów zachodzących w jego organizmie, czyli prościej: tego, co dzieje […]