Mimo że formy hasłowe podstawowych czasowników percepcji słuchowej (słyszeć, usłyszeć, słychać, słuchać) są spokrewnione etymologicznie, to jednak we współczesnym języku polskim mają one zróżnicowanie właściwości fleksyjno-składniowe. Według SGJP słyszeć i usłyszeć są czasownikami właściwymi grupy koniugacyjnej VIId, słuchać czasownikiem właściwym grupy I, a słychać – czasownikiem niewłaściwym (nieodmiennym przez osobę). […]
Czasowniki percepcji
12 wpisów
Tak samo, jak współcześnie (por. Inny słownik języka polskiego, dalej ISJP) w wyrazie dotyk, w dobie staropolskiej w wyrazach dotknienie, dotknięcie i dotknięcie się współwystępowały treści oznaczające czynność i zmysł. Rzeczownik dewerbalny dotknienie (w Słowniku staropolskim, dalej SStp 1. dotknienie) poświadczono w staropolskich zabytkach w znaczeniach: 1.‘dotknięcie’ (5), 2. (o […]
Wyraz dotyk pojawił się późno w języku polskim, zapisali go dopiero autorzy Słownika języka polskiego, tzw. warszawskiego, wydawanego na początku XX wieku, a i wówczas z kwalifikatorem. Wcześniej bliskie sobie znaczenia‘czynność dotykania’ i‘zmysł dotyku’ miały wyrazy jemu pokrewne, utworzone od czasowników dotknąć i dotykać: w dobie staropolskiej były to rzeczowniki […]
1. Zakres pola W literaturze dotyczącej czasowników percepcyjnych wyróżnia się zazwyczaj trzy typy semantyczne predykatów (Apresjan 1995: 43-44, Paduceva 2000:189-190). Dwie grupy zawierają czasowniki opisujące percepcję z punktu widzenia osoby postrzegającej. Do jednej z nich należą predykaty zdarzeniowe oznaczające zdarzenie, w tym przypadku odbiór bodźca zmysłowego, które zachodzi bez udziału […]
Najbardziej podstawowymi „stanowymi czasownikami percepcji słuchowej” w języku polskim są słyszeć i usłyszeć. Wspólną cechą semantyczną czasowników stanowych (także np. percepcji wzrokowej jest to, że formalny podmiot zdań z tymi czasownikami nie jest agensem (nie można o nim powiedzieć, że jest wykonawcą czynności). Podmiot percypujący nie jest w stanie kontrolować […]
Wszystkie podstawowe czasowniki percepcji słuchowej (słyszeć, usłyszeć, słychać, słuchać a także czasownik brzmienia (brzmieć) należą do podstawowej, nienacechowanej stylistycznie warstwy języka polskiego i nie mają w zasadzie (z wyjątkiem brzmieć) żadnych nacechowanych stylistycznie synonimów. Dane „Słownika frekwencyjnego współczesnej polszczyzny” (SFWP) co prawda lokują niektóre formy poza leksyką podstawową, ponieważ poszczególne […]
W obrębie akustyki i fonetyki dźwięki mowy to dźwięki o charakterze harmonicznym lub szumy wytwarzane przez narządy mowy człowieka do celów porozumiewania się. Dźwięki mowy danego języka nie są wszystkimi dźwiękami, które mogą być wytworzone przez narządy mowy człowieka (Laskowski 1999). Ta komunikacyjna specyfika dźwięków mowy ma swój doniosły wpływ […]
Czasowniki mówienia (verba dicendi) to podgrupa czasowników brzmienia. To czasowniki, które referują używanie głosu (wydobywanie dźwięku mowy) w celu przekazania komunikatu językowego. W literaturze przedmiotu najczęściej analizowane one są jednak niezależnie od czasowników brzmienia i rozumiane jako czasowniki, do których można dołączyć okolicznikową frazę „jakim głosem” (Kozarzewska 1990, Greń 1994), […]
W ujęciu tradycyjnym podstawowe „czasowniki percepcji słuchowej” to takie czasowniki, jak słyszeć, usłyszeć, słuchać, słychać i brzmieć. Są one (z wyjątkiem czasownika niewłaściwego (słychać) podstawą wielu innych czasowników prefiksalnych (np. przesłyszeć się, niedosłyszeć, dosłuchać, przesłuchać, wybrzmieć, zabrzmieć), które nazywają różne aspekty procesu percepcjidźwięków przez człowieka. Tekstowa frekwencja tych wyrażeń wskazuje, […]
W przeciwieństwie do „stanowych czasowników percepcji słuchowej” czasowniki czynnościowe referują sytuacje, w których podmiot zdania można uznać za wykonawcę czynności (za agensa). Znaczenie czasownika słuchać fundowane jest na znaczeniu czasownika słyszeć, co oznacza, że podmiot percepcji słyszy pewien dźwięk (dociera on do jego uszu), ale dodatkowo wykonuje pewne czynności mentalne, […]