Jak zauważyła Grażyna Borkowska, w epoce pozytywizmu nastąpiło osłabienie zainteresowania erotyką i jej egzystencjalnym wymiarem. Autorzy tego okresu „wobec żywiołów natury, a szczególnie siły Erosa, odczuwali lęk i zakłopotanie” (Borkowska 1996: 53). Według Tadeusza Budrewicza, to „społeczne posłannictwo literatury nakazywało podporządkować tę sferę społeczeństwa wartościom patriotyzmu, solidaryzmu klasowego czy purytańskiej […]
Akt seksualny
7 wpisów
Spośród twórców epoki pozytywizmu Eliza Orzeszkowa wydaje się pisarką najbardziej pruderyjną. Jak pisał Stanisław Brzozowski, „nie ufa ona temu, co jest w człowieku naturą, nie ufa temu, co przemawia jako pociąg i popęd. Hasło jej jest: nie ja, nie moje, nie mnie” (Brzozowski 1971: 95). Dla autorki Australczyka erotyka wiązała […]
Bolesław Prus w Lalce odszedł od dominującego w epoce schematu fizjognomicznego. W powieści nie stosuje się do reguł, którym tak wierna była chociażby Orzeszkowa; jego „Mraczewski piękny jak cherubin ma charakter lichy, przystojny Starski jest skończonym draniem” (Bachórz 1991: XLV). Również ciało Wokulskiego „nie egzemplifikuje założeń filozofii środowiskowego determinizmu […], […]
Waga przyznana erotyce w powieści Prusa jest zupełnie wyjątkowa na tle epoki. Już Stanisław Brzozowski twierdził, że jedną z najmocniejszych stron talentu autora jest „psychologia erotyzmu”, gdyż „nie ma on żadnej fałszywej pruderii, a posiada jak gdyby nieomylność instynktu” (Brzozowski 1971: 92). Współcześnie Grażyna Borkowska zauważa, że „Lalka jest podszyta […]
W twórczości Stanisława Przybyszewskiego krew i serce to najważniejsze obrazowe media w komunikowaniu emocji i znaczeń. Wykorzystywane są do określenia „ofiarnego” losu twórcy, wskazują na dzieło sztuki „pisane krwią”, są najsilniejszą więzią łączącą kochanków, pępowiną scalającą jednostkę twórczą z rodzinną ziemią, metaforą jądra ziemi, a nawet wszechświata. Przybyszewski świat postrzega […]
Doświadczenia ciała sytuują się w twórczości Gabrieli Zapolskiej pomiędzy fizjologią a metafizyką. Widać to szczególnie wyraźnie w sposobie przedstawiania sytuacji porodu, którego obraz wiąże się ze sposobem rozumienia przez pisarkę istoty macierzyństwa. Jest ono dla Zapolskiej doświadczeniem rozpiętym pomiędzy uwznioślającą kategorią przeznaczenia a fizjologicznym przekleństwem. Poród tę związaną z macierzyństwem […]
W swoich dziełach filozoficznych Witkacy rozróżniał dwa rodzaje odczuć cielesnych: zewnętrzny i wewnętrzny dotyk, czy mówiąc inaczej: czucia cielesne wewnętrzne i zewnętrzne (Witkiewicz 2003: 14). Pogląd na cielesność to centralny punkt jego filozofii, którą określał jako monadologię. W Witkacowskiej monadologii, traktowanej przez autora jako filozofia realistyczna, czyli opierająca się na […]