Twórczość literacka Adama Ciompy obejmuje zaledwie jedną powieść – wydane w 1933 roku Duże litery – oraz opublikowany już po śmierci autora Szkicownik literacki (1937) zawierający krótkie próbki prozatorskie oraz rysunki Ciompy. Narodowe Archiwum Cyfrowe, syg. 1-K-2449 Powieść Duże litery stanowi z jednej strony ciekawy eksperyment literacki, z drugiej natomiast […]
Dźwięk
86 wpisów
Dźwięk w literaturze, rozumiany jako element świata przedstawionego, pełni rozmaite funkcje. Jedna z nich związana jest z relacjami, jakie zachodzą między zjawiskiem percepcji słuchowej a przestrzenią w literaturze. Dwiema kategoriami, które w pierwszej kolejności należy wziąć pod uwagę, rozpatrując audialną charakterystykę literackich przestrzeni, są kategorie: podmiotu i przedmiotu percepcji słuchowej. […]
Poetyckie obrazy przyrody w poezji Młodej Polski ukazywane były nie tylko za pośrednictwem opisu krajobrazu, postrzeganego za pomocą wzroku, choć oczywiście to wzrok dominował w percepcji natury. Pisarze tej epoki tworzyli również pejzaże foniczne, zarówno rejestrując wrażenia słuchowe doznawane w konkretnych przestrzeniach, zwłaszcza górskich, jak i kreując symboliczne wizje dźwięków […]
Termin „akuzja” został wprowadzony do badań nad percepcją słuchową przez polskiego fenomenologa Leopolda Blausteina w artykule O percepcji słuchowiska radiowego opublikowanym po raz pierwszy w roku 1938. Sam autor używa go w odniesieniu do doświadczeń audialnych odbiorcy słuchowiska radiowego. Warto dodać, że rozważania nad percepcją słuchowiska wpisują się w szerszy […]
Zjawiska audialne często przykuwają uwagę Przybyszewskiego. Stanowią też składową jego całościowej koncepcji zmysłów i percepcji. Niemal wszędzie tam, gdzie Przybyszewski zanurza się w świat słyszalnego, mamy do czynienia z połączeniem dwóch perspektyw: percepcji pojedynczych bądź zgrupowanych (np. w muzykę) dźwięków oraz, niemal na prawach oczywistości, wrażenia podmiotu owej percepcji (w […]
Teksty współistniejące z muzyką bywają tłumaczone w sposób, który nadaje im formę wyłącznie pisemną: np. przekład libretta w formie wyświetlanych w teatrze napisów czy amatorskie przekłady dosłowne piosenek pop zamieszczane w Internecie. Jednak z punktu widzenia problematyki sensualności bardziej interesujące jest zagadnienie tłumaczenia melicznego w znaczeniu takiego, które pozwala na […]
Akustyczne aspekty kontaktów z sacrum Charakterystyczne dla religijności ludowej wyobrażenie, zgodnie z którym relacje człowieka ze sferą sacrum ukształtowane są na podobieństwo sensualnych relacji międzyludzkich, sprawiało, że ważną rolę w kontaktach z różnego rodzaju istotami „nadprzyrodzonymi” odgrywał zmysł słuchu. W ogólnej perspektywie silnie zaznacza się przekonanie co do dwukierunkowości i […]
Słyszenie, podobnie jak widzenie, powonienie czy dotyk, stanowi ważny element poznawania i rozumienia świata. Czasownikiem „słyszeć” można określić zarówno odbieranie wrażeń dźwiękowych, jak i zdobywanie informacji o czymś lub o kimś. Czasownik „słuchać” z kolei wprowadza istotną różnicę – podkreśla, że czynność odbierania dźwięków jest świadoma, poddawana refleksji, namysłowi i […]
Zwykło się łączyć poezję Czechowicza z muzycznością – z jej śpiewną i nieśpiewną odmianą: z kunsztowną instrumentacją dźwiękową oraz ze szczególnym, muzycznym komponowaniem obrazów. Autor ballady z tamtej strony był jednak wrażliwy także na inny, pozamuzyczny rodzaj dźwięków. W dodatku, choć zazwyczaj kojarzymy go z miękką, łagodną tonacją, w wierszach […]
W literaturze staropolskiej, podobnie jak w świadomości teoretycznoliterackiej renesansu i baroku, onomatopeja jest zjawiskiem marginalnym. Autorzy szesnastowiecznych poetyk nie poświęcają szczególnej uwagi problematyce związanej z warstwą brzmieniową utworów literackich, a nieliczne sądy na temat onomatopei są krytyczne. Filip Melanchton nazywa ją „lichą figurą” (Pszczołowska 1977: 70), a za rozstrzygającą uznaje […]