Malarstwo, w sensie dosłownym, jest sztuką niemą i nieruchomą. Obraz nie wydaje dźwięku i nie porusza się, oddziałując jedynie na nasz podstawowy zmysł wzroku i powiązaną z nim propriocepcję, gdy unieruchamia ciało widza przed płótnem po to, by obraz został dostrzeżony. Ten centralny problem refleksji o sztuce analizowany jest w […]
Herbert Zbigniew
10 wpisów
Z poezją ciągle jeszcze obcujemy najczęściej za pośrednictwem książki, a więc czytamy, co tam zostało wydrukowane. Ale książkę ponadto oglądamy, niekiedy wąchamy, przede wszystkim zaś dotykamy. Zwykle czynimy to mechanicznie, czasem jednak uważnie oceniamy jej ciężar, fakturę okładki, gładkość lub szorstkość papieru itd. Są to tylko przygrywki do naszego kontaktu […]
Eseistyka jako forma ekspresji najczęściej łączona jest z działaniem „rozumu”, „rozsądku”, „intelektu” (por. Sendyka 2006: 177), z „uprawianiem refleksji filozoficznej” (Zawadzki 2001: 6): „essay jest próbą jednego sformułowania odcieni myśli nie mających tradycyjnie ustalonych kształtów” pisał na początku swojej kariery Jerzy Stempowski (1932). Człowiek eseistyczny jest więc przede wszystkim „człowiekiem […]
Podstawowe założenia literackiej geografii sensorycznej kładą nacisk na kilka czynników, przede wszystkim na fakt, że ramy percepcji uwarunkowane są nie tylko kulturowo i historycznie, ale też geograficznie. Specyficzne formacje krajobrazowe (góry, morza, pustynie, doliny, itd.) oraz regiony i miejsca wiążą się bowiem ze swoistymi i rozpoznawalnymi wrażeniami sensorycznymi, które tworzą […]
Zakres kontaktu człowieka ze światem wyznaczony jest w dużej mierze granicami ludzkich możliwości poznawczych. Jednym ze sposobów „ogarniania” otaczającego świata jest poznawanie go poprzez dotyk. Uwagę zwraca w związku z tym pewna szczególna grupa jednostek (np. dotknąć czegoś ręką, pomacać coś i in.), w których został utrwalony obraz ręki jako […]
Na podstawie obserwacji rąk możemy przypisać człowiekowi, któremu się przyglądamy, pewne cechy fizyczne: duże, ogromne, silne, muskularne ręce świadczą o dużej sile i dobrej kondycji fizycznej. Ręce wychudłe, wychudzone mogą zaś kojarzyć się ze złym stanem zdrowia lub ze starością. Ręce czarne czy zniszczone od pracy, spracowane, chropowate, kanciaste, spękane, […]
Sfera doświadczeń zmysłowych, zarówno własnych, jak i tych obserwowanych w świecie, bywała przez wielu poetów współczesnych konfrontowana z refleksją etyczną. Powtarzającym się motywem tych konfrontacji okazywała się chęć zrozumienia, na czym polega szczególny splot łączący często zmysłowość z moralnym indyferentyzmem. Rozmaite oceny tej zależności znajdowały odzwierciedlenie w sposobach odbierania zmysłowych […]
Poeta XX wieku, zmysłowo uwrażliwiony, intensywnie percypujący rzeczywistość, nie zapomniał całkowicie o intelektualnym odbiorze świata. Bywało, że traktował te dwie postawy jako przeciwstawne i na dowód odrzucenia wszelkiej zgubnej pojęciowości stylizował swoje teksty na wypowiedzi skrajnie aintelektualne, zapisane w kodzie czysto sensualnym – tak postępowali futuryści, do takiego efektu dążył […]
Na sensualistyczne walory pisarstwa Czesława Miłosza krytyka wskazywała od początku. Ludwik Fryde jeszcze przed wojną pisał w recenzji Trzech zim o „smolistości, korzenności, roślinności, animalności [tej] poezji, [której] […] dna sięgająca biologiczna siła zawiera zarazem w sobie głód nienasycenia.” (Fryde 1939: 166). Kazimierz Wyka omawiając wiersze z Ocalenia nazwał Miłosza […]
W roku 1964, kiedy Jean Starobinski po raz pierwszy dokonał wyboru spośród 99 notatników de Saussure’a na temat anagramów i ogłosił ich fragmenty w „Mercure de France” (Starobinski 1964: 243-262), w Cahiers Ferdinand de Saussure ukazały się listy do Antoine’a Meilleta – pierwszy z nich dotyczył anagramów i wkrótce został […]