W świecie dwudziestowiecznej poezji polskiej idea postrzegania sensualnego jako tego sposobu percepcji świata, jaki najbliższy jest człowiekowi żyjącemu w zgodzie z przyrodą, człowiekowi wsi, „cyganowi”, człowiekowi-włóczędze, człowiekowi zakorzenionemu w naturze – wpisana została w pewnego rodzaju utopijne myślenie, dzięki któremu zyskała przede wszystkim znaczenie gwarancji życia pełniejszego i prawdziwszego. Uaktywnienie […]
Leśmian Bolesław
30 wpisów
Głębokie rozczarowanie do języka zastanego, nieufność wobec słowa podporządkowanego sztucznym konwencjom, odrywającego się od swego desygnatu, tracącego oryginalność, unikatowość, indywidualność i prawdziwość kierowało wielu polskich poetów wieku XX ku poszukiwaniom źródeł języka poza nim samym, a przynajmniej poza językiem poprawnym i oficjalnym. Próby odnalezienia zagubionego słowa prawdziwego, idealnego, absolutnego skłaniały […]
Historia poezji obfituje w rozmaite koncepcje, usiłujące zamknąć w wyczerpującej formule jej „zasadę” czy „istotę”. Wśród proponowanych w ciągu wieków teorii wiele odwoływało się do obrazowości oraz – często jedynie w domyślnym kontraście – do pojęciowości. Przeważały wśród nich warianty dwóch wykluczających się ujęć poezji, w obu przypadkach przeciwstawiające ją […]
Karol Irzykowski w pisanym w 1922 roku artykule przypomniał dyskusję na temat Wesela w lwowskim Związku Literackim: Juliusz Tenner, znany teoretyk deklamacji, wytykał Wyspiańskiemu, że grzeszy przeciw muzykalności wiersza, nie uwzględnia charakteru spółgłosek i samogłosek itp. Wtenczas powstał Ostap Ortwin i przypomniał mu słowa Czepca: »Pon widzis ino pchły…« Wskazał […]
W poezji kształt wersu, rozplanowanie wersów różnej długości, ich wcięcia w obrębie strof wskazują, że twórcy przywiązują wagę do formy, jaką ich utwory przybierają w druku. Pozwala to traktować wizualny kształt poezji jako nieobojętny również w wypadku przekładów. Sama typografia może sugerować, że mamy do czynienia z przekładem poetyckim, co […]
Ilustrowanie tekstów literackich bywa zaliczane do przejawów tłumaczenia intersemiotycznego, polega ono bowiem na przełożeniu jednego rodzaju znaków (werbalnych) na inny kod (wizualny). W istocie jednak – ponieważ ilustracja z założenia współwystępuje ze słowem, nie zastępuje go, jak przekład zastępuje oryginał – słuszniej byłoby ją nazwać intersemiotycznym wzbogaceniem tekstu, dzięki któremu […]
Oczy w niebiosach z tomu Sad rozstajny (1912) to utwór, który zamyka cykl zatytułowany Poematy zazdrosne. Zmysł wzroku odgrywa w tymże cyklu bardzo istotną rolę, o czym świadczą dwa inne utwory: Tarcza, która cykl otwiera i Wieczory, poprzedzające Oczy w niebiosach. Utwór ten stanowi dialog poetyckiego „ja” z personifikowanymi oczami, […]
W poezji Leśmiana pojawiają się w wielkim nagromadzeniu różnorodne określenia kolorów, zwłaszcza takie, które akcentują ich nieustanną zmienność a także neologizmy kolorystyczne potrzebne, by wyrazić nowy, nieznany dotąd aspekt barwy. Poeta był świadomy swojego zamiłowania do intensywnych kolorów: „Cechowało mnie i cechuje ostre widzenie przedmiotów i barw” (Leśmian 2011: 545) […]
W liryce osobistej Bolesława Leśmiana wielką rolę odgrywają wrażenia i doznania zmysłowe. Mimo wyraźnej dominacji wzroku, percepcja za pomocą innych zmysłów, a wśród nich zwłaszcza dotyku, jest tym, co odróżnia jego poezję od twórczości lirycznej jego czasu. W autobiograficznych elegiach Leśmiana zdawałoby się nieistotne ślady zapamiętanych doznań zmysłowych ukazywane są […]
Wśród doświadczeń sensualnych zapisanych w lirykach Bolesława Leśmiana – doznania związane z patrzeniem należą do najczęściej przywoływanych i najistotniejszych. Można byłoby powiedzieć, że cały przedstawiony w poezji Leśmiana świat nieustannie patrzy i jest oglądany – patrzą brzozy, krzewy i kwiaty; chabry chcą wedrzeć się do oczu sarny, by łeb jej […]