Sposób, w jaki w prozie strumienia świadomości pojawia się aspekt percepcji zmysłowej, wiąże się zasadniczo z konwencjami narracyjnymi, które stały się podstawą samego pojęcia – różnymi formami monologu wewnętrznego. Stanowią onebowiem narzędzie prezentacji ludzkich procesów mentalnych i przeżyć wewnętrznych – w postaci oddającej aktualne wyobrażenia co do kształtu owych treści […]
Odojewski Włodzimierz
11 wpisów
Ważną rolę w budowaniu sensualnych pejzaży Ukrainy odgrywa zmysł wzroku. Sposoby organizowania całości doświadczeń wzrokowych tego miejsca zależą od medium narracyjnego i zastosowanych rozwiązań narracyjnych Decyduje tu wybór narratora neutralnego – trzeciosobowego, relacja narrator-bohater kształtowana w ramach fokalizacji zmysłowej czy techniki punktu widzenia. Katalog charakterystycznych dla tej przestrzeni ujęć – […]
O ile perspektywa optyczna w przedstawieniach Ukrainy wiąże się z doznaniami uogólnionymi (w pewnym sensie nawet obiektywnymi, przybierając postać rozpoznawalnych, schematycznych przedstawień), o tyle określenie jej smaków i zapachów odnosi się bardziej do wrażeń poszczególnych postaci, ma charakter zapisu wrażeń bezpośrednich – „jak tylko bezpośredni może być smak i zapach”. […]
Z wrażeń zmysłowych nieustannie odbieranych poprzez wszystkie zmysłowe modalności ludzka świadomość rejestruje tylko niewielki procent. Choć zdecydowana większość spostrzeżeń oraz mechanizmów ich przetwarzania pozostaje dla nas nieświadoma, odbiór i mózgowa transpozycja bodźców angażuje wiele skomplikowanych procesów (Hickman Brynie 2010). Mimo to postrzeganie obiektów wydaje się przebiegać łatwo i szybko. Dzieje […]
Odojewski nie ogranicza się do eksplorowania skomplikowanych relacji między kobietą i mężczyzną tylko z perspektywy męskich bohaterów własnej prozy. Jest jednym z tych autorów, którzy szczególnie często (i z sukcesem) posługują się narracyjnym medium kobiecym – zarówno w formie spersonalizowanej narracji, jak i strumienia świadomości. Pozwala to na ukazanie kobiecego […]
Fokalizację zmysłową można wyodrębnić z pola zagadnień, które pierwotnie były nazywane przez takie kategorie narratologiczne, jak perspektywa narracyjna i punkt widzenia (Łebkowska 2004). Obejmuje ona jednak te strategie literackie, które służą głównie tematyzacji, selekcji oraz regulacji danych narracyjnych dotyczących przebiegu i efektów percepcji zmysłowej. Jest środkiem literackiej reprezentacji różnorodnych doświadczeń […]
Dramatyczne doznawanie własnej cielesności przez bohaterów Odojewskiego warunkowane jest w dużym stopniu ich ograniczonymi możliwościami percepcyjnymi. Poznanie drugiego człowieka i otoczenia za pomocą wzroku, dotyku czy słuchu nie jest dla nich łatwe, jeśli w ogóle okazuje się możliwe. Wyraźne deprywacje percepcji wpływają na sposób, w jaki postaci te odbierają siebie […]
Cielesność i podmiotowe doznanie ciała to jedna ze sfer ludzkiego doświadczenia najczęściej opisywanych przez Włodzimierza Odojewskiego. Odojewski jest pisarzem szczególnie wyczulonym na to, by oddać cały rejestr wrażeń sensualnych człowieka i włącza te doznania w obręb problematyki psychologicznej, którą konsekwentnie rozwija w głównych formach swej twórczości. W jego prozę (wczesne […]
Ograniczenia władzy wzroku i deformacje wyników postrzegania wynikają w cyklu podolskim Włodzimierza Odojewskiego z konsekwentnego obrazowania ludzkiej cielesności jako słabej, poddanej procesom chorobowym. Nie jest to niedyspozycja przypadkowa czy przemijająca. „To paskudne jakieś oklapnięcie” bohaterów cyklu (Odojewski 1964: 54), będące ich najczęstszym stanem fizycznym, sprawia, że widzą oni swoje otoczenie […]
W swej koncepcji psychologii człowieka Odojewski ważną funkcję przypisał wielopoziomowej i konsekwentnie eksplorowanej sferze doznań, która aktywuje wrażenia bólowe. Ból stał się dla niego pseudonimem niemal wszelkiej aktywności psychocielesnej człowieka i źródłem metaforyki dla określenia rozmaitych procesów psychicznych: emocji, pamięci, świadomości. Oznacza zarówno doświadczenie fizyczne, jak i wszelkie cierpienie wewnętrzne, […]