Kwiaty były tematem niezliczonych wierszy, cykli poetyckich i poematów młodopolskich, jednak wiersze o kwiatach z przełomu XIX i XX wieku nie zawsze są wierszami o ich zapachach. O wiele częściej przywoływane były wówczas skojarzenia związane z ich wyglądem, zwłaszcza barwą i kształtem, niż wrażenia węchowe. Wiele utworów poetyckich ukazuje kwiaty […]
Woń
9 wpisów
Wyraz woń miał dawniej postać wonia. Utworzono go w prasłowiańszczyźnie za pomocą formantu -‘a; pierwotnie była to nazwa czynności (W. Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, dalej jako SEJPB: 708; zob. Wojtyła-Świerzowska 1992: 46). Z hasła w SEJPB nie wynika, od jakiego czasownika powstał ten wyraz – W. Boryś wskazał jedynie […]
Rzeczownik zapach ma taką samą etymologię, jak czasownik pachnąć/ pachnieć. Wyraz zapach nie został zaświadczony w Słowniku staropolskim (dalej SStp), w którym zarejestrowano czasownik zapachać‘wydawać z siebie przyjemną woń’ (zob. SStp: ca 1455 JA XIV 492). Zapisane w Słowniku języka polskiego, tzw. warszawskim (dalej SW), szesnastowieczne cytaty pozwalają wnosić, że […]
OBJAŚNEINIE Czasownik pachać wystąpił w źródłach wyekscerpowanych do K OBJAŚNEINIE SXVII-XVIII pięć razy (np. we wcale nie tak jednoznacznym zdaniu „Ludzi pańskich ziemi nie ma nikt zakupować, ani na lato ku pachaniu najmować bez woli pana” (L: Stat. Lit. 304), które Linde ujednoznacznił, parafrazując za pomocą czasownika‘orać’. Jeśli się przyjmie, […]
W staropolskich tekstach czasownik pachać pojawił się w cytacie „Szlyvbu… nye zapomynaycye any czcycye bogow czvdzich… Ale ony nye posluchaly, nyszly podle obiczaia swego drzewyeyszego pachaly” ( Słownik staropolski, dalej SStp: BZ IV Reg 17, 40) w znaczeniu‘czynić, działać’ (z kontekstu wynika, że czynić źle – tak też go zinterpretował […]
W architekturze i jej percepcji węch odgrywa istotną rolę, jest immanentnie w nią wpisany, ludzie bowiem „nie mogą uciec przed zapachem. Zapach […] jest bratem oddechu. […] wnika do ludzkiego wnętrza wraz z oddechem i ludzie nie mogą się przed nim obronić, jeżeli chcą żyć” (Süskind 2006: 157). Badania nad […]
Bezpośrednie połączenie analizatora gnostycznego z systemem receptorycznym zapachów powoduje, że procesy umysłowe są opóźnione w stosunku do percepcji w sensie fizycznym. Wobec tego świat odbierany przez zmysł powonienia jest bardzo wyrazisty, choć trudny do bezpośredniego symbolizowania w postaci znaków językowych; jest łatwo uchwytny sensorycznie, ale trudny do werbalizacji. „Będąc ofiarą […]
Wśród sensualnych metafor ekwiwalencji przekładowej w retoryce krytycznotranslacyjnej najbardziej zaskakujące mogą wydać się te, które eksponują zapachowe właściwości oryginału. Przekład nieuchronnie pozbawia oryginał wartości metaforyzowanych jako woń, barwa, świeżość. Romantyczny poeta, tłumacz Irydiona Zygmunta Krasińskiego na język francuski, Konstanty Gaszyński, pisał: „Poezja jest tym cudownym zapachem, który ginie w czasie […]
Zmysł węchu z pewnością nie gra w liryce Młodej Polski roli pierwszoplanowej. Znacznie bardziej istotny i wyrazisty okazuje się przede wszystkim wzrok, potem słuch. Niemniej jednak zmysł węchu (a właściwie konieczne jest rozróżnienie: zapach) staje się niemal za każdym razem, gdy tylko się pojawia, bardzo mocnym akcentem — kształtującym nastrój, […]