Zioła, zboża, kwiaty oraz drzewa, istotne w codziennym życiu tradycyjnej społeczności rolniczej, wartościowane były przez jej reprezentantów ze względu na swoje walory wizualne, zapachowe, a także smakowe, w mniejszym stopniu słuchowe (przyjemny dla ucha szum drzew czy łanów zbóż) czy dotykowe (np. rozcieranie w dłoniach kłosów zbóż w celu oceny […]
Zapach
21 wpisów
Ekumena, uporządkowana przestrzeń ludzkiego bytowania, wypełniona była dźwiękami pochodzącymi z różnych źródeł, podczas gdy cisza stawała się metonimią śmierci i charakteryzować miała obszary sakralne, poza zwykłym ludzkim doświadczeniem. Dźwięki stawały się, podobnie jak zapachy, jakościami wyróżniającymi różne elementy Kosmosu, choć wielokrotnie powracały też przekazy o zaświatowym hałasie. Niebagatelną rolę w […]
W tradycyjnej kulturze chłopskiej obcy – jako osoba przybywająca spoza orbis interior – uosabiał wszystkie właściwości świata nieoswojonego, niepodlegającego prawom, jakie rządzić miały kosmosem danej społeczności. Uchodził on zatem za istotę, która nie mieściła się w ramach przyjętej definicji swojskości i której nie sposób było przypisać jednoznacznie określonego statusu. Obcość […]
Wyraz woń miał dawniej postać wonia. Utworzono go w prasłowiańszczyźnie za pomocą formantu -‘a; pierwotnie była to nazwa czynności (W. Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, dalej jako SEJPB: 708; zob. Wojtyła-Świerzowska 1992: 46). Z hasła w SEJPB nie wynika, od jakiego czasownika powstał ten wyraz – W. Boryś wskazał jedynie […]
Etymologia wyrazu niuchać jest niejasna – istnieją przynajmniej trzy pojawiające się w literaturze od dość dawna pomysły na objaśnienie pochodzenia tego czasownika. Jest to słowo ogólnosłowiańskie, zaświadczone poza polskim w językach: rosyjskim, bułgarskim, serbsko-chorwackim, czeskim, górnołużyckim i dolnołużyckim. Przytoczył je w swoim słowniku etymologicznym języka rosyjskiego Max Vasmer (w oryginale: […]
OBJAŚNEINIE Czasownik pachać wystąpił w źródłach wyekscerpowanych do K OBJAŚNEINIE SXVII-XVIII pięć razy (np. we wcale nie tak jednoznacznym zdaniu „Ludzi pańskich ziemi nie ma nikt zakupować, ani na lato ku pachaniu najmować bez woli pana” (L: Stat. Lit. 304), które Linde ujednoznacznił, parafrazując za pomocą czasownika‘orać’. Jeśli się przyjmie, […]
W staropolskich tekstach czasownik pachać pojawił się w cytacie „Szlyvbu… nye zapomynaycye any czcycye bogow czvdzich… Ale ony nye posluchaly, nyszly podle obiczaia swego drzewyeyszego pachaly” ( Słownik staropolski, dalej SStp: BZ IV Reg 17, 40) w znaczeniu‘czynić, działać’ (z kontekstu wynika, że czynić źle – tak też go zinterpretował […]
W architekturze i jej percepcji węch odgrywa istotną rolę, jest immanentnie w nią wpisany, ludzie bowiem „nie mogą uciec przed zapachem. Zapach […] jest bratem oddechu. […] wnika do ludzkiego wnętrza wraz z oddechem i ludzie nie mogą się przed nim obronić, jeżeli chcą żyć” (Süskind 2006: 157). Badania nad […]
Sakralne funkcje „niższych zmysłów” Analizując sensualistyczne aspekty religijności ludowej, Joanna Tokarska-Bakir stwierdza: Jolanta Tokarska-Bakir : Obraz osobliwy. Hermeneutyczna lektura źródeł etnograficznych. Wielkie opowieści: 261-262 Pobożność sensualistyczna nie kontempluje rzeczy świętej, ale usiłuje ją zagarnąć – w dosłownym tego słowa znaczeniu – inkorporować. Do tego celu przybliżyć może każdy kontakt zmysłowy, […]
W potocznej świadomości kultur tradycyjnych wydzieliny cielesne, a więc to, co zwykliśmy określać mianem ekskrementów, obejmowały wszystko, co regularnie wydostawało się z ciała na zewnątrz jego otworami, a więc nie tylko kał i uryna, ale także łzy, ślina, katar, woskowina uszna, pot i krew miesięczna. Śledząc zmiany sensów przydawanych konkretnym […]