Haiku to poezja w szczególny sposóbsensualna, w założeniu będąca zapisem silnych doświadczeń zmysłowych, częstokroć łącząca wrażenia wzrokowe i słuchowe, rzadziej uwzględniająca doznania smakowe, węchowe, taktylne, związane z propriocepcją (por. Johnson 2011: 223; Żuławska-Umeda1983: 5; Ueda 1965: 57-59). Lektura haiku bywa swoistym, silnym „uzmysławianiem” sobie doznań stojących za (przed) wierszem – […]
Odbiór czytelniczy
23 wpisy
Poezja konkretna, choć należy do obszaru literatury, stawia przed swoimi odbiorcami wyzwania czytelnicze nieco inne niż tradycyjne teksty sztuki słowa. Wojciech Pogonowski dobitnie zaznaczał, że „poemat konkretny należy odbierać w sensie zmysłowym, natomiast nie powinien podlegać prawom tradycyjnej lektury” (Pogonowski 1979: 6). Jak ujął to przed laty Tadeusz Sławek: jego […]
Kiedy pod koniec lat 70. Janusz Sławiński podkreślał, że przestrzeń staje się nagle jednym z bardziej nośnych zagadnień dla teoretyków literatury, wychodził z założenia, iż nie jest ona już wcale „po prostu jednym z komponentów rzeczywistości przedstawionej, lecz stanowi ośrodek semantyki dzieła i podstawę innych występujących w nim uporządkowań” (Sławiński […]
Liberaci kwestionują literacką kreację i odbiór preferujące jeden ze zmysłów czy wręcz azmysłowe. Podkreślają rolę mechanizmu działania tekstu-książki w kreowaniu sensu dzieła. W efekcie proponują inną kategorię czytania: lekturę specyficznie wrażliwą na rozmaite doświadczenia sensualne. Literatura odwołuje się do zmysłów poprzez środki opisowe, oddziałując – czy może trafniej: naśladując – […]
Problematyka sensualizmu w dawnych traktatach teoretycznoliterackich związana jest nierozłącznie z zagadnieniem odbiorczej percepcji dzieła, a dokładniej z konsekwentnie formułowanymi przez teoretyków postulatami poruszania i rozbudzania sensorium odbiorcy. „Poetyka zmysłów”, aktywizująca wrażenia sensoryczne (również te imaginacyjne, wewnętrzne) okazuje się bowiem niezbędnym warunkiem urzeczywistnienia klasycznych ambicji literatury, określanych za pomocą – mającej […]
Zagadnienie wrażeń sensualnych związanych z recepcją poszczególnych odmian wiersza rzadko było badane przez polską wersologiędrugiej połowy XX wieku. Jest to swego rodzaju paradoks, ponieważ w szerokiej palecie zjawisk literackich formy wersyfikacyjne wyróżnia szczególny, empirycznie dostępny związek ze słuchowym i wizualnym odbiorem utworu. Ten fakt nie był zresztą nigdy kwestionowany, jednakże […]
Filologia ucha (niem. Ohrenphilologie) ― metodologia literaturoznawcza z początku XX wieku, zakładająca, że przedmiotem badań w dziele literackim powinien być język pojmowany jako wypowiedź ustna dostępna akustycznie. Nazwa „filologia ucha” pojawiła się w nauce niemieckiej na określenie szkoły wyodrębnionej z językoznawstwa młodogramatycznego. Za jej założyciela uważa się Eduarda Sieversa (1850-1932), […]
Po metaforykę związaną z głosem czy dykcją poetycką przekładanej autorki/przekładanego autora Stanisław Barańczak sięga raczej rzadko (zaznacza jednak: „Jako tłumacza interesują mnie […] spotkania z […] poetami dialogu, nie Ginsbergowskiego »skowytu« i nie niedosłyszalnego szeptu wielu dzisiejszych solipsystów” (Barańczak 1994: 57)), lecz jako tłumacz, teoretyk i krytyk przekładu wiele uwagi […]
Tłumacz literatury powinien mieć „dobre ucho”. Istotą tego obiegowego powiedzenia nie jest wskazanie na skądinąd niezbędne w zawodzie tłumacza „ucho do języków” obcych, a więc łatwość ich opanowywania i biegłą znajomość, choćby tylko bierną. „Dobre ucho” tłumacza literackiego to również nie tylko jego „słuch językowy”, czyli wrażliwość na niuanse znaczeniowe […]
Na najbardziej podstawowym i ogólnym poziomie można powiedzieć, że wyobraźnia słuchowa czytelnika uaktywnia się przy pierwszym kontakcie z tekstem literackim rozumianym jako szczególny przypadek komunikacji językowej. Wskazuje na to przyjęty sposób charakteryzowania relacji między nadawcami, odbiorcami i bohaterami w komunikacji literackiej jako tymi, którzy mówią, do których się mówi, i […]