W erotykach poetów należących w latach 30. XX wieku do grupy literackiej „Wołyń” – doświadczenie zmysłowej miłości przedstawiane było przede wszystkim jako zanurzanie się w świat magii i baśni, uleganie czarom rzucanym przez ukraińskie czarnobrewe czarownice, zamieszkujące rozśpiewane stepy w okolicach Horynia, Stochodu, Ikwy. Ukraina, owa „stepowa Hellada”, jak nazywano […]
polisensoryczność
170 wpisów
W epoce staropolskiej pod pojęciem mitów, określanych jako fabuły, bajki (sam wyraz „mit” wszedł języka polskiego dość późno i nie jest jeszcze notowany przez Lindego), rozumiano opowieści o bogach tworzące mitologię antyczną. Wiedzę o niej szesnasto- i siedemnastowieczni poeci czerpali z mitografii, szkolnych słowników i kompendiów, ale źródłem najbardziej bezpośrednim […]
Za prawodawców bukoliki (z gr.: dosł. pieśń pasterzy wołów) jako gatunku literackiego uważa się Teokryta (IV/V w. p. n. e.), autora krótkich utworów poetyckich, nazwanych później idyllami, zawierających scenki rodzajowe z życia pasterzy, oraz Wergiliusza, twórcę Eklog (I w. p. n. e.). Dla rozwoju bukoliki w literaturze polskiej decydujące znaczenie […]
1. Ile i jakie mamy zmysły? Problematyczna jest liczba naszych zmysłów. W biologii wyróżnia się ich aż dziewięć: wzroku, słuchu, smaku, zapachu, dotyku, nocycepcji (zmysł bólu), temperatury, równowagi, propriocepcji (zmysł ułożenia części ciała względem siebie oraz napięcia mięśniowego). W języku polskim istnieje pięć podstawowych nazw zmysłów: wzroku, słuchu, zapachu, smaku […]
Uniwersalny słownik języka polskiego wyróżnia dwa hasła: zmysłoraz zmysły (plurale tantum). Dla leksemu zmysły słownik podaje następującą definicję, por.: a) „zdrowie psychiczne, równowaga psychiczna”, Odzyskiwać, odzyskać zmysły. b) „namiętność, pożądanie seksualne, popęd płciowy”, Głęboko uśpione zmysły. (USJP) Zwykle w tym pierwszym znaczeniu wyraz ten jest członem stałych związków frazeologicznych: np. […]
Impresjonizm literacki, definiowany przez Słownik terminów literackich jako „istotny komponent większości literatur europejskich” przełomu XIX i XX wieku (Głowiński 1989: 194), nie jest pojęciem jednoznacznym. Jego powszechnie przyjęte rozumienie odsyła do awangardowego kierunku malarskiego, ukształtowanego we Francji w latach 70. XIX wieku (m.in. Claude Monet, Auguste Renoir, Edgar Degas, Alfred […]
Wśród fizjologów i neurologów nie ma zgody co do tego, czy głód potraktować jako osobny zmysł lub doznanie zmysłowe. Vitus B. Dröscher zalicza go wprawdzie do zmysłów (zob. Dröscher 1971: 237-241), ale większość opracowań uznaje głód po prostu za szczególny stan fizjologiczny wywołany brakiem lub niedoborem pożywienia albo „stan psychiczny […]
W leksyce odnoszącej się do percepcji można zaobserwować liczne zapożyczenia pomiędzy poszczególnymi polami zmysłowymi. Zjawisko przypisywania danemu zmysłowi wrażeń pochodzących z innych zmysłów nosi nazwę synestezji i jest stosunkowo częste w różnych językach. Irmina Judycka wyróżnia synestezje wyrazowe i frazeologiczne. Przykładem synestezji wyrazowych etymologicznych (zleksykalizowanych) może być wyraz brzydki, który […]
W słownikach języka polskiego zarejestrowany jest frazeologizm szósty zmysł. W Uniwersalnym słowniku języka polskiego wyrażenie to jest definiowane jako „zdolność wyczuwania, dostrzegania oznak niezauważanych przez innych, często pozwalająca uniknąć niebezpieczeństwa; intuicja, wyjątkowa wrażliwość” i traktowane jako synonim intuicji. Krystyna Waszakowa pisze, że „o intuicji mówi się także, że jest dodatkowym […]
Pamięć zbiorowa utrzymuje bliski związek z przestrzenią, ma swoją własnątopografię, która zmienia się w czasie. Znaczenia przeszłości należy odczytywać w kontekście przestrzeni, wpisania historii w konkretne miejsca, zabytki i relikty przeszłości, krajobrazy, a także w nas samych. Miejsca naznaczone przeszłością silnie oddziałują na różne zmysły: wzrok, słuch, węch, ale oddziałują […]