Jednym z ryzykownych, ale wyjątkowo ciekawych eksperymentów, jakie podjęte zostały w polskiej poezji tzw. nurtu lingwistycznego, jest próba ujęcia pewnego typu stanów psychosomatycznych, które są wynikiem kryzysu wiary podmiotu w kompensacyjną siłę znaku językowego, a w konsekwencji pogrążania się podmiotu w depresję czy melancholię. Julia Kristeva w książce poświęconej analizie […]
Sobieska, Anna
W świecie dwudziestowiecznej poezji polskiej idea postrzegania sensualnego jako tego sposobu percepcji świata, jaki najbliższy jest człowiekowi żyjącemu w zgodzie z przyrodą, człowiekowi wsi, „cyganowi”, człowiekowi-włóczędze, człowiekowi zakorzenionemu w naturze – wpisana została w pewnego rodzaju utopijne myślenie, dzięki któremu zyskała przede wszystkim znaczenie gwarancji życia pełniejszego i prawdziwszego. Uaktywnienie […]
Twórczość Tadeusza Różewicza w najważniejszym, najbardziej dla tego poety podstawowym nurcie, podporządkowana jest odtwarzaniu i przeżywaniu na nowo doświadczeń traumatycznych czasu Zagłady. Utwory autora Niepokoju odczytywać można jako swego rodzaju zapis zaburzeń potraumatycznych. O tym, że generowane przez doświadczenie traumatyczne poczucie rozpadu czy śmierci świata, anihilacji wszelkich wartości, ogołocenia z […]
Głębokie rozczarowanie do języka zastanego, nieufność wobec słowa podporządkowanego sztucznym konwencjom, odrywającego się od swego desygnatu, tracącego oryginalność, unikatowość, indywidualność i prawdziwość kierowało wielu polskich poetów wieku XX ku poszukiwaniom źródeł języka poza nim samym, a przynajmniej poza językiem poprawnym i oficjalnym. Próby odnalezienia zagubionego słowa prawdziwego, idealnego, absolutnego skłaniały […]
Wśród doświadczeń sensualnych zapisanych w lirykach Bolesława Leśmiana – doznania związane z patrzeniem należą do najczęściej przywoływanych i najistotniejszych. Można byłoby powiedzieć, że cały przedstawiony w poezji Leśmiana świat nieustannie patrzy i jest oglądany – patrzą brzozy, krzewy i kwiaty; chabry chcą wedrzeć się do oczu sarny, by łeb jej […]
W erotykach poetów należących w latach 30. XX wieku do grupy literackiej „Wołyń” – doświadczenie zmysłowej miłości przedstawiane było przede wszystkim jako zanurzanie się w świat magii i baśni, uleganie czarom rzucanym przez ukraińskie czarnobrewe czarownice, zamieszkujące rozśpiewane stepy w okolicach Horynia, Stochodu, Ikwy. Ukraina, owa „stepowa Hellada”, jak nazywano […]
W dwudziestowiecznej poezji polskiej, utrwalającej czas wojennej Apokalipsy – takiej jak np. poezja Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, czy zapisująca traumatyczne wspomnienia tego okresu poezja Tadeusza Różewicza – określenia przywołujące doznania związane ze smakiem wyznaczają wyraźną granicę między światem piekła a Edenem, rajską przestrzenią, w jaką wpisany został czas minionego, przedwojennego dzieciństwa, […]
Filozofia poetycka Leśmiana, jak przystało na koncepcję w dużym stopniu korespondującą z symbolistycznymi teoriami modernistów francuskich i rosyjskich, najważniejsze miejsce przyznała muzyczności, rytmowi. Tymczasem nawet powierzchowne tylko przyjrzenie się praktyce poetyckiej autora Łąki zmusza do dodania, iż motywy spojrzeń, zapatrzeń, obrazy odbić lustrzanych są w tej poezji jednym z najczęściej […]
Doznania zmysłowe towarzyszące patrzeniu, choć także te, które łączą się ze słuchaniem i z odczuwaniem bólu – są w poezji Bolesława Leśmiana najczęstszym sposobem doświadczania tego, co niepoznawalne, niewidzialne, niesłyszalne i niewypowiadalne. Autora Sadu rozstajnego uznać można za poetę epifanii, przeżyć metafizycznych, poetę obdarzonego rzadką umiejętnością ujmowania tego, co nie […]
Twórczość Leśmiana, zarówno jeśli chodzi o utwory poetyckie, prozatorskie, dramaty pantomimiczne, jak i jej część teoretyczną, to jest szkice krytyczne, eseje, recenzje teatralne – nieustannie, wręcz obsesyjnie, oscyluje wokół idei rytmu, melodii, muzyczności, ruchu tanecznego. Wydaje się to pochodną jakiejś szczególnej, wyjątkowo wyostrzonej wrażliwości autora Łąki na doznania audialne. Uczynienie […]