W tradycyjnej kulturze chłopskiej obcy – jako osoba przybywająca spoza orbis interior – uosabiał wszystkie właściwości świata nieoswojonego, niepodlegającego prawom, jakie rządzić miały kosmosem danej społeczności. Uchodził on zatem za istotę, która nie mieściła się w ramach przyjętej definicji swojskości i której nie sposób było przypisać jednoznacznie określonego statusu. Obcość […]
Język
10 wpisów
Historia poezji obfituje w rozmaite koncepcje, usiłujące zamknąć w wyczerpującej formule jej „zasadę” czy „istotę”. Wśród proponowanych w ciągu wieków teorii wiele odwoływało się do obrazowości oraz – często jedynie w domyślnym kontraście – do pojęciowości. Przeważały wśród nich warianty dwóch wykluczających się ujęć poezji, w obu przypadkach przeciwstawiające ją […]
Ludowy światopogląd zakładał tożsamość budowy ciała ludzkiego z organizacją kosmosu. Liczne opowieści o powstaniu świata podkreślały wzajemną przekładalność poszczególnych elementów kodu antropologicznego i kosmologicznego, np. ciało – ziemia, kości – kamienie, woda – krew, włosy – rośliny, oczy – słońce, słuch – strony świata, głowa – niebo, odbyt – piekło […]
Znalazłszy się w Afryce, Ameryce Południowej lub w krajach Orientu (Iran, Indie, Japonia, Chiny, Korea), a więc – w regionach dla ówczesnego Polaka egzotycznych, podróżnik przełomu XIX i XX wieku rozpoczyna słuchową eksplorację przestrzeni. Pierwszy etap słuchowego poznawania egzotyki nie ma charakteru intencjonalnego; ucho podróżnika w sposób automatyczny reaguje na […]
Katastrofizm rozumiany jako pojemny, złożony styl i nurt w literaturze XX wieku wielokrotnie już stawał się przedmiotem syntetycznych oraz szczegółowych studiów badawczych (Balcerzan 1982, Danek-Wojnowska 1976, Gawor 1998, Jastrzębski 1969, Kryszak 1985, Stabro 2003, Szpakowska 1976, Wyka 1997). Przyniosły one, między innymi, zróżnicowane definicje pojęcia „katastrofizmu”, próby wyświetlania genezy zjawisk […]
Erotyzm, rozumiany jako „zbiór funkcjonujących w przestrzeni publicznej przedstawień i refleksji na temat seksualności” (Klimczyk 2008: 18), czyli kulturowe stematyzowanie płciowości, pożądania i seksu, wyraziście odzwierciedla najważniejsze dylematy nowoczesności. Z zachowań seksualnych i sposobów traktowania ciała przebijają istotne rysy i mechanizmy współczesności, a poetycko wyrażona refleksja nad życiem intymnym okazuje […]
Pełnia, rozumiana w poezji Wisławy Szymborskiej i Czesława Miłosza jako dążenie do objęcia i oddania w słowie całości i nieskończoności bytu, naprowadza na myślenie filozoficzne, metafizyczne czy teologiczne. Wiąże się także ze szczególną intensywnością ludzkiego doświadczenia w jego somatycznym wymiarze, a intelektualnej refleksji sprzyja zwłaszcza zmysłowy odbiór świata, testujący możliwości […]
Tabu seksualne w kulturach tradycyjnych ściśle wiąże się z koncepcją zmysłowo pojmowanej miłości oraz wyobrażeniem ciała traktowanego jak siedlisko wszelkich nieczystości. Zdaniem Wasilewskiego: Jerzy Wasilewski : Tabu: 219 […] u podłoża wielu zakazów magiczno-religijnych leży ludzka cielesność, traktowana […] jako niepożądana, z reguły uznawana za antytezę duchowości, i to jej […]
Sposób opisu percepcji wzrokowej przez Mikołaja Reja w Wizerunku własnym żywota człowieka poczciwego potwierdza trafność dwu z wielu sądów zawartych w literaturze przedmiotu dotyczących utworów Nagłowiczanina. Pierwszy z nich dotyczy związków twórczości Mikołaja z Okszy ze średniowieczem, drugi – potocyzacji języka jego dzieł (Dubisz 2007: 143-164; Skubalanka 1984: 54-61; Wilkoń […]
Zakłócenia percepcji wzrokowej opisywane przez Mikołaja Reja w Wizerunku własnym żywota człowieka poczciwego pozostają w bezpośrednim związku z jego sposobem ujmowania wzroku. Wywodzące się ze średniowiecznych poglądów utożsamienie widzenia i poznania skutkuje tym, że większość używanych przez Reja czasownikowych określeń niewidzenia odnosi się do umysłowego niezauważania, niezwracania uwagi, nieuświadamiania sobie […]