Ze względu na swoją wielotworzywową naturę (dźwięk, kształt, sens w znaczeniu psychologicznym bądź idealnym) poezja nie daje się wykluczyć spośród przedmiotów poznania zmysłowego, natomiast poznanie czysto intelektualne i pojęciowe nie daje dobrego przybliżenia tego, czym właściwie jest wiersz. Wersologia jest jedyną literaturoznawczą dyscypliną, w której namysł nad poznaniem zmysłowym pozostaje […]
Odbiór czytelniczy
23 wpisy
Wiedza zmysłowa zdobyta na drodze postrzegania za pomocą zmysłów stanowi czystą formę percepcyjnego rozumienia. W myśli estetycznej Baumgartena zmysłowość traktowana jest jako doświadczenie niedoskonałe, będące jego zdaniem intuicyjne i subiektywne. Przeciwstawiona ona zostaje poznaniu racjonalnemu i logicznemu (Bieszczad 2007: 474). W utworach literackich stanowiących dzieła sztuki na wskroś nastawione na […]
W badaniach nad haiku kwestią kluczową są swoiste układy sensualne: bardzo istotne w kompozycji większości haiku klasycznych, kluczowe w poetyce – i badaniu – haiku na Zachodzie (por. Johnson 2011). Reginald Horace Blyth pisał: „tym, co odróżnia haiku od (innych form) poezji, jest fizyczny, materialny, doznaniowy charakter, który można by […]
Obrazowość i obrazowanie – kategorie odwołujące się do wizualności, choć wypracowane w ramach różnych nurtów badawczych (teorii literatury oraz językoznawstwa kognitywnego) – są dla przekładu jednakowo ważne. Obrazowość pośrednia i bezpośrednia – jeden z tradycyjnych, obok fikcji i nadorganizacji językowej, wyróżników literatury – uruchamia proces wizualizacji, który w lekturze oryginału […]
Od dawna już problematyka ciała i zmysłów opuściła laboratoria psychologów, biologów i lekarzy oraz gabinety filozofów i ambony moralistów, przenikając do różnych dyscyplin humanistycznych, a także do kultury artystycznej i kultury popularnej (jeśli jeszcze pozostał taki podział). Problematyka ta w świadomości powszechnej zawsze zresztą istniała, choć chyba w sposób mniej […]
Opisywanie wrażeń odbiorczych w kategoriach somatyczno-fizjologicznych, czyli przedstawianie ich jako reakcji cielesnej (przyspieszone bicie serca, zatrzymany oddech, dreszcze etc.), nie jest ani szczególną własnością epoki Młodej Polski, ani nawet szczególną własnością dyskursu krytycznoliterackiego, opiera się bowiem na rozpowszechnionym i nienowym zwyczaju językowym (por. metafory w mowie potocznej: „zapierać dech w […]
Krytycznoliteracka tradycja pozytywistyczna była w Młodej Polsce, a zwłaszcza w pierwszym dziesięcioleciu epoki, nieustannym źródłem odniesień (por. Gaworska, Ihnatowicz, Klemm 1986: 181), krytycy młodopolscy korzystali z wypracowanych przez pozytywistów rozwiązań tak w sferze koncepcji teoretycznych, jak schematów argumentacyjnych. Jednym z głównych rysów pozytywizmu było jego nakierowanie na poznawczość, co przejawiało […]
Kognitywistyczne badania literackie wywodzą się z inspiracji wieloma nurtami współczesnej kognitywistyki i nie pozostają nawzajem kompatybilne nawet jeśli chodzi o podstawowe założenia na temat modelu umysłu i przebiegu kognicji (Hart 2001). Literaturoznawcze badania kognitywistyczne można podzielić na kilka powiązanych subdyscyplin: kognitywną retorykę, poetykę, narratologię, kognitywne badania nad odbiorem literackim, ewolucjonizm, […]
Studium wraz z punctum jest najważniejszą kategorią w koncepcji „trzeciego sensu” Rolanda Barthes’a, powstałą w odniesieniu do lektur obrazów (fotografia, film, ale też malarstwo). Autor Światła obrazu postuluje wyróżnienie w obrębie semiologii trzech zasadniczych pól: w pierwszej kolejności lektura winna rozpoczynać się na poziomie informacji, jakie niesie ze sobą tekst. […]
Odmiana wiersza zaliczana do poezji wizualnej. Nazwa pochodzi od greckich wyrazów techne (rzemiosło, sztuka)i paegnion (gra, zabawa). Początki tej formy wierszowej, na co wskazuje Piotr Rypson (Rypson 2002: 12), sięgają 300 roku p. n. e. i wiązane są z Simiasem Rhodiusem (Simiaszem z Rodos), Teokrytem z Syrakuz oraz Dosiadasem z […]