Haiku to poezja w szczególny sposóbsensualna, w założeniu będąca zapisem silnych doświadczeń zmysłowych, częstokroć łącząca wrażenia wzrokowe i słuchowe, rzadziej uwzględniająca doznania smakowe, węchowe, taktylne, związane z propriocepcją (por. Johnson 2011: 223; Żuławska-Umeda1983: 5; Ueda 1965: 57-59). Lektura haiku bywa swoistym, silnym „uzmysławianiem” sobie doznań stojących za (przed) wierszem – […]
polisensoryczność
170 wpisów
Pojawiające się w tytule hasła dwa łacińskie terminy wskazują na dwa dopełniające się aspekty oratorskiego wystąpienia: actio – odnosi się przede wszystkim do gestykulacji, a więc mowy ciała, a pronuntiatio – „podkreśla jego aspekt głosowy” (Schmitt 2006: 39). Grecja W retoryce greckiej mówcy przywiązywali ogromną wagę do wygłoszenia, a potwierdza […]
Literacki wizerunek gruźlicy ma swój awers i rewers: z jednej strony cechuje ją silna somatyzacja, z drugiej – za sprawą sugestywnych metafor o romantycznej proweniencji – postrzegana bywa jako choroba duszy. Transgresja ciała wypływa z kilku czynników. Po pierwsze przywykło się sądzić, że gruźlica dotyczy przede wszystkim płuc i właśnie […]
Synestezja w poezji Młodej Polski nie była tylko jednym z ulubionych środków artystycznych. Zainteresowania nią wiązało się z przekonaniem, że pozwala ona rozszerzyć granice percepcji i dotrzeć do niedostępnych w inny sposób ludzkiemu poznaniu sfer. Symbolizm jako prąd literacki o podłożu mistycznym nadał synestezji znaczenie rewelatorskie związane z odkrywaniem tajemniczych […]
Zainteresowania myślicieli przełomu XIX i XX wieku pamięcią skierowały także uwagę artystów na pamięć zmysłów i na zapisane – w ciele czy w umyśle? (co do tego, toczyła się dyskusja) – doznania sensualne z przeszłości. Dzieło Henri Bergsona Materia i pamięć (Matière et mémoire) traktujące, jak mówił podtytuł, o „stosunku […]
Poezja konkretna, choć należy do obszaru literatury, stawia przed swoimi odbiorcami wyzwania czytelnicze nieco inne niż tradycyjne teksty sztuki słowa. Wojciech Pogonowski dobitnie zaznaczał, że „poemat konkretny należy odbierać w sensie zmysłowym, natomiast nie powinien podlegać prawom tradycyjnej lektury” (Pogonowski 1979: 6). Jak ujął to przed laty Tadeusz Sławek: jego […]
Kiedy pod koniec lat 70. Janusz Sławiński podkreślał, że przestrzeń staje się nagle jednym z bardziej nośnych zagadnień dla teoretyków literatury, wychodził z założenia, iż nie jest ona już wcale „po prostu jednym z komponentów rzeczywistości przedstawionej, lecz stanowi ośrodek semantyki dzieła i podstawę innych występujących w nim uporządkowań” (Sławiński […]
Liberaci kwestionują literacką kreację i odbiór preferujące jeden ze zmysłów czy wręcz azmysłowe. Podkreślają rolę mechanizmu działania tekstu-książki w kreowaniu sensu dzieła. W efekcie proponują inną kategorię czytania: lekturę specyficznie wrażliwą na rozmaite doświadczenia sensualne. Literatura odwołuje się do zmysłów poprzez środki opisowe, oddziałując – czy może trafniej: naśladując – […]
Scott McCloud charakteryzował komiks jako medium jednozmysłowe (monosensory medium), wszelkie doznania ujmujące w komunikaty odbierane wyłącznie wzrokiem (McCloud 1994: 89, por. też McCloud 1994: 120). Michał Traczyk stwierdzał zaś dobitnie: „komiks jest gatunkiem niemym” (Tkaczyk 2011: 87). Owo ograniczenie jest jednak wyłącznie pozorne: artyści tego medium bez większych problemów przedstawiają […]
Zioła, zboża, kwiaty oraz drzewa, istotne w codziennym życiu tradycyjnej społeczności rolniczej, wartościowane były przez jej reprezentantów ze względu na swoje walory wizualne, zapachowe, a także smakowe, w mniejszym stopniu słuchowe (przyjemny dla ucha szum drzew czy łanów zbóż) czy dotykowe (np. rozcieranie w dłoniach kłosów zbóż w celu oceny […]