Ważnym komponentem tradycyjnej wiedzy ludowej były przekonania związane z lecznictwem (Moszyński 2010: 71; Tylkowa 1981), których kształt zdradzał typowy dla mieszkańców dawnej wsi polskiej synkretyzm światopoglądowy. Rozwijana w oparciu o obserwacje płynące z zaangażowania poszczególnych zmysłów medycyna chłopska łączyła w sobie poglądy sprzeczne z naukowym rozumieniem problemów zdrowia i choroby, […]
polisensoryczność
170 wpisów
Człowiek jest z natury istotą, dla której polisensoryczne doświadczanie rzeczywistości (w sensie zarówno fizjologicznym, jak i kulturowym) wyznacza horyzont rozumienia świata i porozumienia z innymi. Percepcję polisensoryczną narzuca niewątpliwie rzeczywistość kultur pierwotnych, o czym był przekonany chociażby Claude Lévi-Strauss, pisząc w książce La pensée sauvage (1962) z perspektywy antropologii strukturalnej […]
Intermedialność jako istotna cecha komunikacji kulturowej w erze ekspansji nowych mediów i zarazem cecha hybryd medialnych, realizacji najnowszej sztuki (zwłaszcza tzw. sztuki intermedialnej oraz multimedialnej) – jest jednym z symptomów kształtowania się „nowego” paradygmatu percepcji i zmian zachodzących w (po)nowoczesnym świecie. W pierwszym przypadku fenomen intermedialności wiąże się z tyglem […]
Sakralne funkcje „niższych zmysłów” Analizując sensualistyczne aspekty religijności ludowej, Joanna Tokarska-Bakir stwierdza: Jolanta Tokarska-Bakir : Obraz osobliwy. Hermeneutyczna lektura źródeł etnograficznych. Wielkie opowieści: 261-262 Pobożność sensualistyczna nie kontempluje rzeczy świętej, ale usiłuje ją zagarnąć – w dosłownym tego słowa znaczeniu – inkorporować. Do tego celu przybliżyć może każdy kontakt zmysłowy, […]
W liryce osobistej Bolesława Leśmiana wielką rolę odgrywają wrażenia i doznania zmysłowe. Mimo wyraźnej dominacji wzroku, percepcja za pomocą innych zmysłów, a wśród nich zwłaszcza dotyku, jest tym, co odróżnia jego poezję od twórczości lirycznej jego czasu. W autobiograficznych elegiach Leśmiana zdawałoby się nieistotne ślady zapamiętanych doznań zmysłowych ukazywane są […]
Szał uniesień Władysława Podkowińskiego (1894, olej na płótnie, 310 x 270 cm, Muzeum Narodowe w Krakowie) to jeden z najbardziej znanych polskich obrazów, uznawany za pierwsze dzieło symbolistyczne w naszym malarstwie, a równocześnie płótno oddziałujące na odbiorcę niekonwencjonalnym w epoce Młodej Polski ujęciem erotycznego tematu. Dzieło wpisuje się w „zmysłocentryczną” […]
Każdemu, kto zna poezję Józefa Czechowicza, pamięć lektury oraz intuicja podpowiadają, że w wierszach tego poety jakości sensualne znalazły specjalny wyraz. Nie przypadkiem krytycy wskazywali od zawsze na „muzyczność” i „wizyjność” tej twórczości. Okazuje się jednak, że doświadczeniu zmysłowemu przydzielił Czechowicz rolę szczególną i nieoczywistą. Mimo iż nasycał swoje utwory […]
Zasadniczą cechą secesji było zacieranie granic między poszczególnymi rodzajami działań artystycznych, dążenie do ich syntezy oraz oddziaływanie na zmysły odbiorcy (głównie wzrok, ale też dotyk) za pomocą różnych bodźców plastycznych. Przykłady realizacji utrzymanych w stylistyce secesyjnej można wskazać w różnorodnych dziedzinach sztuki (architektura, malarstwo, grafika, rzeźba) oraz rzemiosła (witraż, meble, […]
Młodopolska ekfraza poetycka należała do popularnych na przełomie XIX i XX wieku wierszy o sztuce, których zasadniczą cechą było wykorzystanie opisu unaoczniającego, oddziałującego na wyobraźnię i zmysł wzroku potencjalnego odbiorcy. W latach 1890-1918 powstawały utwory odsyłające czytelnika do różnych dziedzin sztuki (malarstwo, rzeźba, architektura, rzemiosło, ogrodnictwo) dawnej i współczesnej, przedstawień […]
Jednym z wariantów horacjańskiego toposu ut pictura poesis jest dążenie do szeroko rozumianej literackości malarstwa (ut poesis pictura). Zagadnienie to obejmuje kwestie narracyjności sztuk plastycznych, zastosowania do nich kategorii opowiadania czy opisu (Poprzęcka 1986), ale także pytanie o alegorię, symbol i metaforę, które, utożsamiane ze zjawiskiem wyłącznie językowym, stały się […]