Wiersz numeryczny ma strukturę rytmiczną możliwą do rozpoznania w odbiorze akustycznym. Powinien więc docierać do słuchacza w postaci tekstu wypowiedzianego na głos, natomiast w lekturze cichej powinno się pojawić wyobrażenie na temat wewnętrznego słyszenia takiej recytacji. Nie oznacza to jednak, by wiersz numeryczny składał się wyłącznie z czystych elementów mowy […]
Dźwięk
86 wpisów
Wiersze dla słuchu i wiersze dla oka: dwie nazwy, które Michaił Gasparow, semiotyk i wersolog rosyjski, wykorzystał dla określenia dwóch skrajnie przeciwstawnych tendencji w literaturze XX-wiecznej. W obu wypadkach pewne środki techniczne zostają wykorzystane do narzucenia odbiorcy ściśle określonego wariantu realizacyjnego wiersza. W wypadku „poezji słuchowej” jest to konkretny wariant […]
Filologia ucha (niem. Ohrenphilologie) ― metodologia literaturoznawcza z początku XX wieku, zakładająca, że przedmiotem badań w dziele literackim powinien być język pojmowany jako wypowiedź ustna dostępna akustycznie. Nazwa „filologia ucha” pojawiła się w nauce niemieckiej na określenie szkoły wyodrębnionej z językoznawstwa młodogramatycznego. Za jej założyciela uważa się Eduarda Sieversa (1850-1932), […]
Figury, należące do dignitas, jednej z części tworzących elocutio, retoryka antyczna dzieliła na figury słów i figury myśli: pierwsze opierały się na konkretnych sposobach łączenia słów, drugie zaś polegały na przekazaniu danego sensu. Poza tą klasyczną klasyfikacją w wieku XVII wyróżniano też osobną kategorię w postaci figur amplifikacji, służących do […]
Po metaforykę związaną z głosem czy dykcją poetycką przekładanej autorki/przekładanego autora Stanisław Barańczak sięga raczej rzadko (zaznacza jednak: „Jako tłumacza interesują mnie […] spotkania z […] poetami dialogu, nie Ginsbergowskiego »skowytu« i nie niedosłyszalnego szeptu wielu dzisiejszych solipsystów” (Barańczak 1994: 57)), lecz jako tłumacz, teoretyk i krytyk przekładu wiele uwagi […]
Granica między opisywanymi w literaturze zjawiskami muzycznymi a innymi zjawiskami należącymi do szeroko pojętej sfery audialnej, na przykład audiosfery lasu czy przestrzeni zurbanizowanej, nie zawsze jest wyraźnie wytyczana, zarówno przez samych pisarzy, jak i przez badaczy audialności w literaturze. O ile tym pierwszym licentia poetica pozwala mówić o „śpiewie” wiatru […]
Na najbardziej podstawowym i ogólnym poziomie można powiedzieć, że wyobraźnia słuchowa czytelnika uaktywnia się przy pierwszym kontakcie z tekstem literackim rozumianym jako szczególny przypadek komunikacji językowej. Wskazuje na to przyjęty sposób charakteryzowania relacji między nadawcami, odbiorcami i bohaterami w komunikacji literackiej jako tymi, którzy mówią, do których się mówi, i […]
Karol Irzykowski w pisanym w 1922 roku artykule przypomniał dyskusję na temat Wesela w lwowskim Związku Literackim: Juliusz Tenner, znany teoretyk deklamacji, wytykał Wyspiańskiemu, że grzeszy przeciw muzykalności wiersza, nie uwzględnia charakteru spółgłosek i samogłosek itp. Wtenczas powstał Ostap Ortwin i przypomniał mu słowa Czepca: »Pon widzis ino pchły…« Wskazał […]
Reprezentacja akustycznych właściwości świata przyrody nacechowana jest w literaturze pozytywizmu zasadniczym paradoksem. Z jednej bowiem strony zakres tego zjawiska oraz stopień jego precyzji jest niezwykle duży: niemal każda charakterystyka naturalnej przestrzeni uwzględnia także jej aspekt foniczny, który dodatkowo poddawany bywa odrębnej analizie określającej pochodzenie dźwięków, a nawet ich interferencję. Z […]
Dźwięki odgrywają istotną rolę w kreowaniu świata przedstawionego literatury romantycznej. Reprezentacje wrażeń brzmieniowych umożliwiają wytworzenie efektu mimetyczności, przedstawienia świata oraz wrażeń sensualnych. W mimetyzmie romantycznym w najogólniejszym zarysie ważna jest unifikacja dwóch strategii ujawniania się poetyckiego podmiotu. Jest to kreacja receptywnych możliwości podmiotu, zakorzenionego w świecie zewnętrznym, z jednoczesnym akcentowaniem […]