Rytm rozumiany tradycyjnie – jako regularna, przewidywalna powtarzalność ekwiwalentnych jednostek w tekście – posiada walory akustyczne i kinetyczne. To jeden z zasadniczych czynników decydujących o tym, na ile w tłumaczeniu uda się oddać estetyczne oddziaływanie warstwy brzmieniowej oryginału. W teorii przekładu od dawna przewija się refleksja, iż jakość przekładu w […]
Rytm
20 wpisów
Kinestezja odgrywa istotną rolę w odbiorze świata przez bohaterów prozy Mirona Białoszewskiego. W Pamiętniku z powstania warszawskiego narrator–Miron najczęściej przedstawiany jest w ruchu. W niestabilnej, narażonej na zniszczenie percypowanej rzeczywistości sprawna koordynacja pracy mięśni stanowiła niezbędny warunek przetrwania. W chwili zagrożenia życia proprioreceptory dostarczały bohaterowi informacje o położeniu jego ciała […]
W historii estetyki problematyka zmysłów nieuchronnie wiązała się nie tylko z przyjętym w danej epoce rozumieniem sztuki, ale także z interpretacją relacji między tym, co duchowe i tym, co cielesne. Powiązania aktu twórczego z cielesnością dają się zauważyć w dziejach refleksji nad sztuką właściwie od zarania, zmienia się jednak zakres […]
Koncepcja przedstawiona przez Wilhelma Wundta wyróżniała dotyk jako zmysł o kluczowej roli w kształtowaniu się poczucia rytmu u człowieka. Identyfikacja rytmu w bodźcach dotykowych miała być doświadczeniem prymarnym, konstytuującym wzorzec, który następnie umożliwia odczuwanie rytmu także w zjawiskach rejestrowanych wzrokiem a nawet słuchem. Ze względu na rangę Wundta dla tradycji […]
Doświadczenia ciałai cielesności w twórczości Aleksandra Wata nie należy wiązać wyłącznie z dręczącą go chorobą bólową. Twórczość Wata odpowiada niemal dokładnie założeniom projektu krytyki somatycznej, jest ona nastawiona zarówno na reprezentację doświadczenia literackiego (chodzi głównie o sam akt pisania, praktyki języka, mowę, która sytuuje się w tej poezji na różnych […]
Dla zrozumienia antropologicznego wymiaru mechanizmów percepcyjnych przedstawionych w pismach Andrzeja Bobkowskiego ważne są deklaracje dookreślające jego relację z otoczeniem: „Zamieniam się w jakiś instrument i daję na sobie grać” (Bobkowski 1957: 122). W tego typu zapisach uwidacznia się zasadniczo receptywne rozumienie relacji podmiotu ze światem go otaczającym. Nie jest to […]
Siatka metryczna (ang. metrical grid) to schemat naukowy i powiązana z tym schematem hipoteza na temat roli wrodzonego aparatu konceptualnego w procesie słyszenia rytmu wypowiedzi. Zdaniem zwolenników siatki, to co człowiek słyszy jako akcent języka, jest wynikiem nałożenia bodźców słuchowych na wewnętrznie usystematyzowaną strukturę mentalną, pierwotną wobec edukacji językowej. Struktura […]
W koncepcji Stanisława Mleczki (Mleczko 1901), rytm poetycki warunkowany jest dwoma rytmami fizjologicznymi: rytmem akcji serca i rytmem oddechowym. Fakt, że krew jest pompowana do mózgu w miarowych odstępach, przekłada się na zjawisko nazywane przez autora „metryką okresową myśli”, nadającą sinusoidalny przebieg intelektualnym czynnościom człowieka, nie tylko artystycznym. Jedną z […]
Akcent językowy polega na zróżnicowanym uwypukleniu fonetycznym poszczególnych sylab zdania. W odbiorze słuchowym wypowiedzi pozwala wyodrębnić niektóre sylaby, charakteryzujące się wyższym poziomem tonu podstawowego, dłuższym trwaniem, większą intensywnością lub odmienną barwą samogłoski ― i na tej między innymi podstawie podzielić prawidłowo potok mowy na wyrazy, syntagmy i zdania oraz określić […]
Sôma i sema – zestawienie dwóch greckich słów nie jest żadnym przypadkowym kalamburem, ale w istocie pokazuje fizyczną ekwiwalencję pomiędzy ciałem a znakiem. Słowa te ewokują też cały ciąg skojarzeń: ciało i znak, ciało rzeczywiste i ciało tekstu, somatyzm i semiologia (jako ogólna teoria znaku i w znaczeniu medycznym jako […]