Wizja i widzenie Terminem „wizja” zwykło się określać nadnaturalne spostrzeżenia zmysłowe związane z intensywnym przeżyciem duchowym o podłożu religijnym. Są to zwykle doznania wzrokowe, którym mogą towarzyszyć bodźce dotykowe, smakowe i węchowe oraz wrażenia słuchowe. W wielu kulturach i wierzeniach wizje postrzegane są jako efekt boskiej interwencji. Jako takie, w […]
polisensoryczność
170 wpisów
Fantazja (gr. phantasia) we wczesnonowożytnej teorii literackiej pojmowana była jako dyspozycja obrazotwórcza, nierozłącznie związana z percepcją sensoryczną. W hierarchii władz epistemologicznych pojęciom phantasia i imaginatio odpowiadały dwie aktywności: pierwsza – phantasia uczestniczyła w przetwarzaniu postrzeżeń zmysłowych i formowaniu ich w obrazy, druga – imaginacja była odpowiedzialna za wykorzystywanie obrazów przechowywanych […]
Metaforze w teoriach barokowych przysługuje zaszczytne miano figura ingegnosa – figury ingenialnej. Ta nobilitująca nazwa bezpośrednio wskazuje na ingenialną – intelektualną proweniencję zjawiska, będącego dziełem ponadprzeciętnych dyspozycji ingenium – umysłu i geniusza twórcy. Według teoretyków XVII wieku, tych samych, którzy zalecają i wysławiają koncept, przenośnia (podobnie zresztą jak argucja, niejednokrotnie […]
Kategoria cudowności (wł. meraviglia/maraviglia, łac. admirabilitas) u schyłku renesansu jest jednym z istotniejszych pojęć teoretycznoliterackich i jednocześnie jednym z fundamentalnych dążeń literatury (Platt 1992: 387-394; Platt 1999: 15-16; Sarnowska-Temeriusz 1995: 366-369). Koncepcje cudowności i dyrektywy zaskakiwania odbiorcy (nierozłącznie z cudownością związane, bowiem zaskoczenie jest skutkiem meraviglia) ze szczególną siłą wybrzmiewają […]
Problematyka sensualizmu w dawnych traktatach teoretycznoliterackich związana jest nierozłącznie z zagadnieniem odbiorczej percepcji dzieła, a dokładniej z konsekwentnie formułowanymi przez teoretyków postulatami poruszania i rozbudzania sensorium odbiorcy. „Poetyka zmysłów”, aktywizująca wrażenia sensoryczne (również te imaginacyjne, wewnętrzne) okazuje się bowiem niezbędnym warunkiem urzeczywistnienia klasycznych ambicji literatury, określanych za pomocą – mającej […]
Szczególne miejsce w polskich podręcznikach retoryki powstających w wieku XVI i XVII zajmowały wzrok oraz słuch, były to bowiem jedyne zmysły nazywane, a także przywoływane wprost. W sposób najwyraźniejszy i najistotniejszy ujawniały się w ostatniej części korpusu retorycznego, pronuntiatio, na którą składały się właściwie dwa elementy: pronuntiatio (wygłoszenie) i actio […]
Przestrzeń w muzeum tworzy system relacji rejestrowanych przez wzrok, organizuje punkty postoju i trasy poruszania się odbiorców. O jej nacechowaniu symbolicznym decydują granice budowli, a także podziały wnętrza ustalające pola wizualne. Przestrzeń w muzeach będących samodzielnymi obiektami jest szczegółowo zaplanowana i proponuje określone efekty wizualno-motoryczne, z kolei w miejscach takich […]
Tradycja antyczna przypisywała należącej do tropów metaforze największe dla elocutio znaczenie (Ulčinaitė 1984: 98). Arystoteles definiował ją następująco: „metafora (przenośnia) polega na przeniesieniu na imię obcego znaczenia, na rodzaj z gatunku, na gatunek z rodzaju, na jeden gatunek z drugiego lub na przeniesieniu na podstawie pewnej proporcji” (Arystoteles 2006:54). Stagiryta […]
W świecie dwudziestowiecznej poezji polskiej idea postrzegania sensualnego jako tego sposobu percepcji świata, jaki najbliższy jest człowiekowi żyjącemu w zgodzie z przyrodą, człowiekowi wsi, „cyganowi”, człowiekowi-włóczędze, człowiekowi zakorzenionemu w naturze – wpisana została w pewnego rodzaju utopijne myślenie, dzięki któremu zyskała przede wszystkim znaczenie gwarancji życia pełniejszego i prawdziwszego. Uaktywnienie […]
Twórczość Tadeusza Różewicza w najważniejszym, najbardziej dla tego poety podstawowym nurcie, podporządkowana jest odtwarzaniu i przeżywaniu na nowo doświadczeń traumatycznych czasu Zagłady. Utwory autora Niepokoju odczytywać można jako swego rodzaju zapis zaburzeń potraumatycznych. O tym, że generowane przez doświadczenie traumatyczne poczucie rozpadu czy śmierci świata, anihilacji wszelkich wartości, ogołocenia z […]