Romantyzm był nurtem, który w dzieciństwie dostrzegł szczególnie istotny etap życia ludzkiego (Piwińska 2005: 16). Głośna formuła Williama Wordswortha mówiąca o tym, że „dziecko jest ojcem człowieka”, poprzedzona popularnymi tezami Jana Jakuba Rousseau oraz Fryderyka Schillera o dziecku jako istocie naturalnej i naiwnej (Piwińska 2005: 15; Kubale 1984: 5-31), podkreślała […]
Malczewski Antoni
9 wpisów
Cyprian Kamil Norwid niejednokrotnie narzekał, że nie ma w polskiej literaturze romantycznej „kobiet istotnych i całych” (Norwid 1971b: 188). W Białych kwiatach czytamy symptomatyczną wypowiedź na temat tytułowej bohaterki Marii Malczewskiego: „[…] to tylko krzyk jeden kobiety, która k o c h a n k ą nie śmiała być jeszcze, […]
O kategorii ducha w romantyzmie wiemy już prawie wszystko, natomiast ciało romantyczne i jego historie ciągle pozostają w dużej mierze nieznane. Fakt ten świadczy m. in. o dokonującym się w epoce upodrzędnieniu ciała względem ducha. Brzozowski pisał, że romantycy konstruowali zastępczą rzeczywistość duchową, w której przebywali chętniej niż w otaczającym […]
Zgodnie z koncepcją Franciszka A. Mesmera (1734 – 1815) w świecie, oprócz magnetyzmu mineralnego, działa magnetyzm zwierzęcy, polegający na oddziaływaniu na siebie organizmów żywych, dokonującym się zarówno na zmysły zewnętrzne, jak i zwłaszcza na zmysł wewnętrzny. Mesmer przyjął założenie istnienia, jak to nazwał, fluidu, specyficznego płynu – magnetycznego, w związku […]
Funkcje polisensoryczności Euzebiusz Słowacki – teoretyk sztuki ukształtowany przez koncepcje oświeceniowe, ale akceptujący dużą część idei romantycznych – przekonywał, że artysta powinien „nadać słowom ciało i kolory, słowem rzecz swoję odmalować w najdoskonalszym zmysłowym wystawieniu.” Dodawał, że twórcy winni „tak dobitne i uderzające wystawić obrazy rzeczy, tak żywe nadać wyrazom […]
Wzrok Romantycznedoświadczenie erotyczne ma charakter wielozmysłowy, niewątpliwie jednak obecność zmysłów jest w nim podporządkowana dominacji wprowadzającego dystans oka. Pozostałe zmysły ulegają atrofii (dotyk i przede wszystkim smak) lub szczególnemu literackiemu skonwencjonalizowaniu (zapach, słuch). Dominuje przy tym perspektywa męskiego spojrzenia. Romantyk widzi i opisuje, aczkolwiek – paradoksalnie – opis ten ukazuje […]
Erotyka w literaturze romantycznej kształtowana jest przez romantyczną koncepcję miłości oraz powiązaną z nią cenzurę, której poddana została zmysłowość romantycznego doświadczenia erotycznego. Geneza tej cenzury jest złożona – spośród różnych jej wymiarów rolę kluczową odgrywał nie tylko konwenans i obyczajowość, literacka stylistyka i moda, ale także mit miłości romantycznej, specyficzne […]
Jednym z ważnych [ K] źródeł konwencji przedstawienia ciała w literaturze romantyzmu – i szerzej w literaturze XIX wieku – była fizjonomika Johanna Caspara Lavatera (1741 – 1801), autora dzieła Physiognomische Fragmente (1775 – 1778). Koncepcja ta – odwołująca się tak do nauki, jak i związana z tradycjami filozofii moralnej, […]
Choć pisarzom romantycznym trudno odmówić wrażliwości na fizyczne piękno oczu, zwłaszcza ich kolor, to przyznać należy, że równie często opis oczu lub spojrzenia był im potrzebny do tego, by podkreślić brak zakorzenienia człowieka w świecie. To właśnie spojrzenie mogło być według nich sygnałem nieobecności postaci, jej związku z inną rzeczywistością […]