Doświadczenie bólu, obejmujące dwie splecione ze sobą nierozerwalnie sfery somatyczności i duchowości, ciała i duszy, wydaje się być jednym z centralnych doświadczeń Holokaustu. Stanowi bowiem nie tylko rdzeń tego, co można nazwać jego realnością jako wydarzenia historycznego, lecz także zdaje się trafnie opisywać to, co można nazwać następstwami Holokaustu, czyli […]
Cierpienie
23 wpisy
Pisarze Młodej Polski odebrali lekcję naturalizmu – lekcję literatury ufundowanej na chłodnym, studiującym spojrzeniu. Często zaskakująco przenikliwej, ale też w niepokojący sposób drastycznej. Wypełnionej obrazami przemocy i okrucieństw składających się na zwykłą ludzką egzystencję, na życie człowieka au naturel – człowieka sprowadzonego na nowo do królestwa LIMK zwierząt, poddanego brutalnej […]
Młoda Polska postrzegała erotyzm jako kwintesencję zmysłowości. Dla wielu pisarzy tamtej epoki prawda erotycznego doświadczenia – przemawiająca w ciele, na wskroś sensualna – jest kluczem do ludzkiej natury. Pozwala rozpoznać sytuację człowieka – odsłania jego wewnętrzny pejzaż, ukazuje sposób umocowania w świecie. Literackie próby zbliżania się do tej prawdy wyrastają […]
Afekt, podobnie jak harmonia, jest jednym z podstawowych pojęć, które organizuje myślenie o muzyce w dawnych wiekach. Jak pouczały ówczesne traktaty filozoficzne i medyczne, odwołując się do autorytetu Arystotelesa, afekt miał naturę podwójną: psychiczną oraz fizjologiczną, sensualną. Stąd też muzyka, pojmowana zarówno jako aktywność intelektualna jak i sztuka pobudzająca zmysł […]
Zestaw zapachowego obrazowania, jaki znajdujemy na kartach dzienników i pamiętników pisanych w warszawskim getcie, jednoznacznie akcentuje przykre doznania. W getcie naturalne ludzkie wonie, związane z fizjologią i schorzeniami, zwykle represjonowane przez kulturę, ulegają uwolnieniu. Zapach wypełniający ulice powstaje także przez administracyjne kłopoty z wywozem nieczystości i z ciągle psującą się […]
Dźwiękowa panorama warszawskiego getta jest pochodną ogromnego stłoczenia jego mieszkańców, ich pauperyzacji i różnych form terroru, jakim było poddawane przez Niemców (Sakowska 1993, Engelking, Leociak 2001). Wydzielona przez okupanta część miasta, w której zamknięto ponad czterystutysięczną społeczność Żydów, przekształca się, a jej nowy obraz dźwiękowy staje się w dla diarystów […]
Doświadczenia ciałai cielesności w twórczości Aleksandra Wata nie należy wiązać wyłącznie z dręczącą go chorobą bólową. Twórczość Wata odpowiada niemal dokładnie założeniom projektu krytyki somatycznej, jest ona nastawiona zarówno na reprezentację doświadczenia literackiego (chodzi głównie o sam akt pisania, praktyki języka, mowę, która sytuuje się w tej poezji na różnych […]
Kobiece relacje więzienne i łagrowe, w przeciwieństwie do męskich, nie poszukują uniwersalnych paraboli, ale bardziej koncentrują się na fizycznych aspektach egzystencji (Czerska 2011: 219). Barbara Skarga w tomie wspomnień Po wyzwoleniu nie pomija tzw. wstydliwych aspektów życia w łagrze. Pokazuje, że sytuacja uwięzienia podważa obowiązujące w naszym kręgu kulturowym kategorie […]
Kara śmierci to najstarszy sposób uwalniania państwa lub społeczeństwa od niepożądanych jednostek – rękami kata lub za pomocą ognia, wody i ziemi. Była ona zasądzana przede wszystkim wobec buntowników; osób spiskujących przeciw władcy i władzy; planujących lub realizujących zamach na życie monarchy lub urzędników państwowych; dopuszczających się różnorakiej zdrady i […]
Pojęcie tortur obejmuje zespół praktyk procesowo-karnych, które były środkiem pozyskiwania zeznań i przyznania się do winy od podejrzanych lub oskarżonych, niekiedy także – zasądzonym sposobem wymierzenia kary. Tortury z założenia miały prowadzić do skrajnego psychofizycznego udręczenia człowieka poprzez zadawanie mu bólu, najczęściej przy pomocy zaprojektowanych do tego celu – mniej […]