Mówienie i milczenie Usta w społecznościach tradycyjnych postrzegano nie tylko jako otwór cielesny, dzięki któremu dostarczano do organizmu pożywienie zaspokajające głód i uzupełniające rezerwuar życiowej energii. Tę zmysłową część ciała, kojarzoną z wargami, z pocałunkiem, a nawet aktem seksualnym, utożsamiano także z organem odpowiedzialnym za artykulację ludzkiej mowy, niezbędnej do […]
Dźwięk
86 wpisów
Katastrofizm rozumiany jako pojemny, złożony styl i nurt w literaturze XX wieku wielokrotnie już stawał się przedmiotem syntetycznych oraz szczegółowych studiów badawczych (Balcerzan 1982, Danek-Wojnowska 1976, Gawor 1998, Jastrzębski 1969, Kryszak 1985, Stabro 2003, Szpakowska 1976, Wyka 1997). Przyniosły one, między innymi, zróżnicowane definicje pojęcia „katastrofizmu”, próby wyświetlania genezy zjawisk […]
Dzwony i ich bicie były w poezji młodopolskiej jednym z często powracających motywów o charakterze nastrojowym, o wiele rzadziej jednak w utworach poetyckich ukazywano samą percepcję słuchową ich dźwięku. W dodatku podmiotem percepcji bywała w utworach tych często enigmatycznie niedookreślona „dusza”, co również odbierało opisom poetyckim wymiar utrwalania konkretnego doznania […]
Najśmielsze i najbardziej różnorodne międzywojenne eksperymenty łączące dźwięk i grafię odnaleźć można w twórczości futurystów. Nowatorstwo typograficzne często silnie wiązało się tutaj z innowacyjnością fonostylistyczną (co nie musi być regułą (Drucker 2009: 237-248)). Kompozycje, które z perspektywy sensualnego udziwnienia odbioru uznać można na polskim gruncie za rewolucyjne, tworzono jednak zwykle […]
Twórczość Leśmiana, zarówno jeśli chodzi o utwory poetyckie, prozatorskie, dramaty pantomimiczne, jak i jej część teoretyczną, to jest szkice krytyczne, eseje, recenzje teatralne – nieustannie, wręcz obsesyjnie, oscyluje wokół idei rytmu, melodii, muzyczności, ruchu tanecznego. Wydaje się to pochodną jakiejś szczególnej, wyjątkowo wyostrzonej wrażliwości autora Łąki na doznania audialne. Uczynienie […]
Audialna dominanta przekładu oznacza prymat takiego czynnika konstrukcyjnego, który apeluje do zmysłu słuchu odbiorcy, potęgując także kinestetyczne doznania ruchu narządów mowy recytatora. Audialny chwyt artystyczny (wzorzec rytmiczny lub instrumentacja głoskowa: harmonia wokaliczna, eufonia, aliteracja, paronomazja, tautacyzm, zabiegi wykorzystujące synestezyjne możliwości toku akcentowego, instrumentacyjna funkcja rymów) funkcjonalnie podporządkowuje i deformuje wszystkie […]
Dążność do syntezy sztuk, wyobraźnia synkretyczna, transponowanie wrażeń i myślenie na zasadzie powszechnych powinowactw były charakterystyczną cechą epoki Młodej Polski, zwłaszcza symbolizmu (zob. Podraza-Kwiatkowska 1975: 247-249, 290-293). Bardzo znana była koncepcja powszechnych powinowactw, popularnością cieszyły się literackie transpozycje muzycznych form, czy poetyckie ekfrazy, synestezja wykorzystywana była jako jeden z ważniejszych […]
Antyczna historiografia nie wypracowała ani hierarchii źródeł, ani jednej, powszechnie obowiązującej metody postępowania z nimi, jednak z rozsianych po zachowanych pracach refleksjach można wnosić, że wiedzę o zdarzeniach pozyskiwano z dzieł poprzedników, własnego doświadczenia oraz relacji świadków. Do źródeł niehistoriograficznych (np. dokumentów) sięgano rzadko, mimo że antyczni dziejopisowie dysponowali stosownymi […]
Gabriela Zapolska w swojej twórczości pyta o kobietę, stąd też jej bohaterkom odebrana zostaje kategoria oczywistości. Poszukując nowego wzoru kobiecości, pisarka każe im porzucić role akceptowane społecznie i poszukiwać własnej tożsamości. Jednym z aspektów tych poszukiwań staje się język, jakim mówią bohaterki. Ich słowom Zapolska przygląda się ze szczególną uwagą, […]
W pismach Cypriana Norwida słuch jest zmysłem, który – w odróżnieniu od twórczości innych dziewiętnastowiecznych twórców – służy w sposób szczególny docenianiu rozmaitych aspektów ciszy oraz milczenia. Cisza została utożsamiona z najpewniejszym sposobem poznawania wiedzy o tajemnicach ludzkiej egzystencji. Pozbawione dźwięków uniwersum poezji Norwida redefiniuje znaczenie zmysłu słuchu, który został powiązany z […]