Za prawodawców bukoliki (z gr.: dosł. pieśń pasterzy wołów) jako gatunku literackiego uważa się Teokryta (IV/V w. p. n. e.), autora krótkich utworów poetyckich, nazwanych później idyllami, zawierających scenki rodzajowe z życia pasterzy, oraz Wergiliusza, twórcę Eklog (I w. p. n. e.). Dla rozwoju bukoliki w literaturze polskiej decydujące znaczenie […]
okres staropolski
115 wpisów
Śmiech może być analizowany z kilku punktów widzenia: religijnego, filozoficznego, medyczno-antropologicznego czy estetycznego. Zdolność do śmiechu jest traktowana jako wyróżnik człowieczeństwa. Od czasu starożytności w kulturze basenu Morza Śródziemnego rozwijały się dwa stanowiska w sprawie śmiechu: z jednej strony tradycja arystotelesowska wpisana w formułę homo ridens1Odbiór stereometryczny – Percepcja otoczenia […]
Idea Arkadii jako mitycznej krainy szczęśliwości zamieszkanej przez pasterzy pojawiła się po raz pierwszy w Eklogach Wergiliusza (I w. p. n. e.), a w czasach nowożytnych spopularyzował ją Jacopo Sannazaro, autor romansu pasterskiego Arcadia (1504). W antycznej i nowożytnej poezji bukolicznej Arkadia jest przedstawiana jako miejsce oddalone od cywilizacji, otoczone […]
Przeraźliwe echo trąby ostatecznej autorstwareformataKlemensa Bolesławiusza (ok.1625-1689 (Kopeć 2010)) to barokowy poemat eschatologiczny, wydany po raz pierwszy w 1670 roku w Poznaniu. Utwór składa się z sześciu kolejnych cząstek – ech, opisujących quattor hominum novissima – cztery rzeczy ostateczne człowieka, i inspirowany jest średniowiecznymi wizjami, o czytelnej funkcji dewocyjno-dydaktycznej ( […]
Pojęcie rany miłosnej (vulnus amoris) jest częścią wywodzących się z antyku i rozpowszechnionych w poezji staropolskiej koncepcji: miłości jako walki i miłości jako choroby. Wiąże się również z próbą wyjaśnienia na gruncie filozofii jako ówczesnej wiedzy o człowieku fenomenu miłości, etapów miłosnego zaangażowania (czego literackim przejawem jest topos pięciu stopni […]
Określanie pór dnia oraz warunków atmosferycznych związanych ze zmianą pór roku za pomocą mitologizmów jest ugruntowane tradycją literatury antycznej. Powtarzalność tych samych wizualizacji o proweniencji mitologicznej – bóstw i związanych z nimi sytuacji – pozwala mówić o stałym repertuarze topicznym, funkcjonującym w poezji staropolskiej na takich samych prawach, jak np. […]
Metamorfoza jest jednym z motywów antycznych wykorzystywanych w literaturze dawnej. Źródłem opowieści o przemianie człowieka w zwierzę, roślinę lub element przyrody nieożywionej jest mitologia grecka, ale docierają one do świadomości nowożytnych czytelników i twórców za pośrednictwem literatury klasycznej. Dziełem, które miało decydujący wpływ na spopularyzowanie tej tematyki, były Metamorfozy Owidiusza […]
Motyw tańca często pojawia się w literaturze staropolskiej jako symbol – przyczyna albo wyraz – radości. Jest to przeważnie radość interpretowana jako domena ziemskiej doczesności, połączonej z zabawą i swawolą; jakkolwiek w szczególnych wypadkach owa doczesność może splatać się z literackimi wizjami zaświatów i niebieskiej szczęśliwości: Anonim : Pozdrawiam cię, […]
W piśmiennictwie dawnym obserwujemy występowanie charakterystycznego typu metaforyki, opartego na porównaniach różnego rodzaju odgłosów natury – takich jak śpiew ptaków, ujadanie psów, szmer potoku, burzowe grzmienie etc. – domuzyki. Możemy interpretować to zjawisko jako dążenie do sui generis literackiego restrukturyzowania i porządkowania rzeczywistości, ujmowania jej w kategoriach dzieła sztuki, któremu […]
Rozumienie muzyki w bliskości ze sztuką medyczną albo wprost traktowanie jej jako pewnego rodzaju medykamentu ma swoje źródło w koncepcji afektu i w znaczeniu tego pojęcia dla estetyki muzycznej. Ze względu na podwójne oddziaływanie afektu: na ciało i na duszę człowieka, a także na obecne w refleksji nowożytnej, odziedziczone po […]