Zainteresowania myślicieli przełomu XIX i XX wieku pamięcią skierowały także uwagę artystów na pamięć zmysłów i na zapisane – w ciele czy w umyśle? (co do tego, toczyła się dyskusja) – doznania sensualne z przeszłości. Dzieło Henri Bergsona Materia i pamięć (Matière et mémoire) traktujące, jak mówił podtytuł, o „stosunku […]
Staff Leopold
16 wpisów
W świecie dwudziestowiecznej poezji polskiej idea postrzegania sensualnego jako tego sposobu percepcji świata, jaki najbliższy jest człowiekowi żyjącemu w zgodzie z przyrodą, człowiekowi wsi, „cyganowi”, człowiekowi-włóczędze, człowiekowi zakorzenionemu w naturze – wpisana została w pewnego rodzaju utopijne myślenie, dzięki któremu zyskała przede wszystkim znaczenie gwarancji życia pełniejszego i prawdziwszego. Uaktywnienie […]
Poetyckie obrazy przyrody w poezji Młodej Polski ukazywane były nie tylko za pośrednictwem opisu krajobrazu, postrzeganego za pomocą wzroku, choć oczywiście to wzrok dominował w percepcji natury. Pisarze tej epoki tworzyli również pejzaże foniczne, zarówno rejestrując wrażenia słuchowe doznawane w konkretnych przestrzeniach, zwłaszcza górskich, jak i kreując symboliczne wizje dźwięków […]
W całej niemal twórczości Leopolda Staffa pojawiają się utwory i cykle utworów określane jako „piosenki” i „piosnki”, czasami „śpiewki”. Są to wiersze w większości sylabiczne, rzadziej sylabotoniczne, najrzadziej – toniczne. Większość wierszy-piosenek pisana jest ośmiozgłoskowcem. Niektóre obywają się nawet bez nazwy, a ich stylizacyjny charakter sygnalizują miary wierszowe (przykładem pisane […]
Dzwony i ich bicie były w poezji młodopolskiej jednym z często powracających motywów o charakterze nastrojowym, o wiele rzadziej jednak w utworach poetyckich ukazywano samą percepcję słuchową ich dźwięku. W dodatku podmiotem percepcji bywała w utworach tych często enigmatycznie niedookreślona „dusza”, co również odbierało opisom poetyckim wymiar utrwalania konkretnego doznania […]
W polisensorycznym dyskursie krytycznotranslatorskim wczesnego polskiego modernizmu zapachowe oraz wizualne (świetlne i kolorystyczne) metafory ekwiwalencji przekładowej i procesu tłumaczenia są zwykle sprzężone z metaforą dotykową. Taktylna charakterystyka translacji zyskuje dwojakie uzasadnienie: w estetyce secesji i poetyce parnasistowskiej. Jej szczególna łączliwość z metaforami translatorskimi, które apelują do pozostałych modalności sensorycznych, jest […]
Liryka Młodej Polski jest zdominowana przez obrazy krat, kajdan, łańcuchów, pęt. Poczucie bycia uwięzionym należy do bardzo częstych stanów świadomości określających status podmiotu lirycznego. Poczucie to wiąże się także ze specyfiką przestrzeni, budowanej za pomocą obrazów lochów, zamkniętych grot, grobowców, trumien, labiryntów, itd. Klaustrofobiczne lęki powiązane zostają także z ruchem […]
Zarzut „chorobliwości” to jedna z bardziej rozpowszechnionych metafor somatycznych w dyskursie krytycznoliterackim Młodej Polski. Posługiwali się tym określeniem nie tylko niechętni nowym prądom w literaturze i sztuce pozytywiści czy krytycy nastawieni konserwatywnie, ale także – niemal równocześnie – autorzy modernistyczni. Wczesna postać metafory „chorobliwości” związana była z pojęciem „nerwowości”. Na […]
Muzyka komponowana, którą uznaje się powszechnie za język emocji, jak też audiosfera, dźwięki i szmery spotykane w naturalnym środowisku, w realiach codzienności, stanowią we współczesnej kulturze audiowizualnej ważny impuls doznań sensualnych. Możliwości słuchania i przeżywania muzyki komponowanej są właściwie nieograniczone (kształtują się w zależności m.in. od struktury psychicznej słuchacza, kompetencji […]
Smak należy do zmysłów najrzadziej pojawiających się w liryce Młodej Polski. I jeżeli już zostaje wykorzystany, to najczęściej w wersji pozbawionej niemal zupełnie aspektów sensualnych. Staje się mianowicie symbolem – odnoszonym przede wszystkim do pojęć o charakterze abstrakcyjnym. Tego typu zależności – ograniczenie do minimum aspektu cielesnego a uwypuklanie znaczenia […]